Erzurumajans-Bu noktada Suriyede ABD ile Türkiyenin müzakereleriyle sınır bölgesinde nasıl bir güvenli bölge kurulacağı ve Ankaranın uzun süredir dile getirdiği Menbiçin kontrolü ile Fıratın doğusuna operasyon konusunda ne yapacağı merak konusu.
VOA Türkçenin sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın ile Abdullah Ağara göre; ABD ile Türkiyenin güvenli bölge konusunda hangi koşullarda uzlaşma sağlayacağı önemli. Özellikle ABDnin bu bölgeyle kastı PYD-YPGnin koruma altına alınması iseTürkiyenin bunu kabul etmeyeceğini belirten uzmanlar, Ankaranın sahada ABD ile işbirliği yapmayı istediğini ve isteyeceğini ancak eğer uzlaşma sağlanamazsa da askeri operasyon seçeneğine başvurabileceğini düşünüyor.
ABD, kontrol noktaları ve üsleri Türkiyeye bırakmalı
İstinye Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın, VOA Türkçeye yaptığı açıklamada, Fıratın doğusunda kurulmasında öngörülen devlet yapısına karşı Türkiyenin kararını değiştirmeyeceğini ve bunun güvenli bölge meselesinde temel koşul olacağını işaret etti.
ABDnin yaklaşımıyla Trumpın dile getirdiği güvenli bölge önerisinde Türkiye açısından sakınca bulunduğunu söyleyen Caşın, Trumpın 20 millik güvenli tampon bölge önerisiyle Türk ve ABD askerleri arasında çatışma riskinin önlenebileceği söylenmesine rağmen bu durum defakto yani fiili olarak PKK garnizon devletini tanımaktır ki bunu Türkiye kabul etmediği üzere Şam Devleti de PKK-YPGnin özerklik talebini reddetmiştir şeklinde konuştu.
Mevcut durum değişmezse Ankara ve Washingtonın güvenli bölge konusunda farklı düşündüklerini kaydeden Caşın, Türkiyenin tamamiyle terör örgütlerinden arındırılmış bir alanı kast ettiğini belirtti. Caşın, bu noktada ABDnin sahadaki üsleri ile ağır silahlarını ne yapacağı meselesi ve Türkiyenin terörle mücadelesi sırasında ABDnin hava sahasında askeri uçaklarıyla karşıt önleme yapma ihtimali sorunları bulunduğunu söyledi. Caşın, Eğer ABD, Türkiye ile müttefikse PKK ile müttefik değilse bunu sahada göstermelidir. Dolayısıyla egemen devlet olarak sınırdaki ABD kontrol noktaları Türkiyeyi devredilmelidir. Silahları Türkiyeye bırakılmalıdır. Sınıra böylesi ağır bir yığınak yapmış Türkiyenin de askeri operasyon yapması gerekmektedir. Güvenli bölge eğer müzakerelerde kabul edilirse de terör örgütünden ABDnin sağladığı silahların toplanması gerekmektedir dedi.
Trumpın son Twitter mesajlarıyla Türkiyeye meydan okuduğunu söyleyen Casın, iki ülke ilişkilerinde müttefikliğe zarar verebilecek Johnson Mektubu (ABDnin 36. Başkanı Lyndon Johnsonın Türkiyeye Haziran 1964te Kıbrıs konusunda gönderdiği ültimaton olarak yorumlanan mektubu) niteliğinde bir adım olduğunu da ifade etti. Caşın, Zira Türkiye ile Amerika düşman değil bir defa müttefiktir. Niçin Amerika,bizi ekonomik olarak mahvetme riskini göze alıyor biz ne yaptık? Ayrıca Amerika, dünyanın jandarması değil. Eğer Türkiyeye karşı bir ambargo uygulanacaksa bu da uluslararası hukuka uygun şekilde Birleşmiş Milletler kararıyla mümkün olabilir diye konuştu.
Güvenli bölge PKKyı himaye edecekse Türkiye kabul edemez
Savunma uzmanı Abdullah Ağar, güvenli bölge konusunda sağlıklı yorum yapmak için veriler edinerek, bu bölgeyi kimin kontrol edeceği meselesini bekleyip görmek gerekeceğini vurguladı.
ABDnin kast ettiği güvenli bölgede, Suudi Arabistanın destek verdiği güçler, Kamışlıdaki bazı aşiretler ile Peşmerge gücünden söz edildiğini anlatan Ağar, ABDnin kafasındaki güvenli bölgeyle Türkiyenin talep ettiği güvenli bölge arasında benzerlik olup olmayacağını beklemek gerektiğini söyledi.
Türkiyenin sığınmacı Suriyelilere geri dönüş alanı yaratmak istediğini belirten Ağar, Türkiye, bu noktada güvenli bölge konusunda ABD ile bir eşgüdüm yakalamak isteyecektir. Ama işin içerisinde YPG-PKK ile ilgili bir gelişme olursa Türkiye buna karşı yine direniş ortaya koyacaktır. Bunun temel gerekçesi, Türkiye, oradaki Kürt, Arap, Suriyeli, Çerkez, Türkmen kardeşlerimize karşı değil. Türkiye, YPG-PKKya karşı çıkıyor. Çünkü Türkiyenin 40 yıla mal olmuş, onbinlerce can kaybı ile yüzlerce milyar dolarlık ekonomik kayba neden olmuş bir örgüt var. Şimdi bu örgütle ilgili tablo, Türkiyenin hafızasında çok net. Eğer güvenli bölge, PKKyı himaye eden bir karakter üretirse Türkiye, zımmen de olsa PKKyı kabul etmiş ve meşrulaştırmış olacağını düşünüyor. Diğer taraftan Suriyenin üniter yapısını bozuyor. Çünkü özerklik, yerinden yönetim, konfederasyon, kanton gibi süslü cümleler eşliğinde Suriyenin toprak bütünlüğü bozuluyor dedi.
Ağar, ABDTürkiye ilişkilerinde Trumpın Suriyeden asker çekme kararı almasıyla olumlu bir atmosfer başlamışken Trumpın son Twitter mesajlarıyla yeniden soru işaretleri oluştuğunu vurguladı. Ağar, Trumpın mesajları için Türk milleti gibi onura önem verenler için kabul edilebilir görüşler değil. ABD, Türkiye'nin milli reflekslerini şaha kaldırmak istiyorsa, Türkiyede hamaseti egemen kılmak istiyorsa yapmış olduğu doğru. Türk insanı gibi ulusal mücadelesini kan dökerek, büyük fedakarlıklar ödeyerek yapmış ve sınırını kendi çizmiş olan Türkiye, Arap toplumu gibi sınırları cetvelle çizilmiş ülkeler gibi duruş ortaya koymaz tam tersi direniş ortaya koyar ve bunlarla ilgili mutlaka karşı hamlesini yapmak ister. YPG-PKK gibi Türkiyenin son 40 yılında kan dökerek damgasını vurmuş bir örgütü himaye eder bir refleks ortaya koymak tepkiyle karşılanır diye konuştu.
Suriyede yakın zamanda operasyon olasılığı söz konusu mu?
Türkiyenin Suriyeye olası yeni askeri operasyonu konusunda ise, her ikisi de Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde görev almış Caşın ve Ağar, şimdilik Ankaranın diplomatik müzakereleri bekleyeceği görüşünde. Ancak bunun uzun süremeyeceğini çünkü sınır bölgesinde TSKnın gerekli hazırlıklarını yaptığını da vurguluyorlar.
Prof. Dr. Caşın, Türkiyenin, ABD ve Rusya ile diplomatik ilişkilerini en üst seviyede yürütmesiyle Fıratın doğusuna askeri operasyon hazırlıklarını da sürdüreceğini kaydetti. Suriye konusunda Rusya ve ABD ile Koalisyon Kuvvetleri arasındaki rekabette son noktaya gelindiği görüşünü aktaran Casın, bundan sonrasında Suriyenin toprak bütünlüğünü koruma amacıyla Türkiye, Rusya ve İranın yürüttüğü Astana Sürecinin Cenevreye taşınması ve anayasa süreci hızlandırılarak baharda seçimler yapılmasıyla barışçıl çözüme gidilmesi gerektiğini söyledi. Ancak mevcut durumda ABDnin CENTCOM komutasında PKK/YPGnin kontrol ettiği bölgeden Trumpın sözüne rağmen asker çekmediğini kaydeden Casın, sahada hava sahasını TSK savaş uçaklarına açacak tablo oluşmadığını da söyledi. Caşın, Bu durum TSKnın başlatabileceği herhangi bir askeri operasyona karşı caydırıcılık ve tehdit barındırmaktadır ki bu da Türk ve Amerikan askerleri arasında çatışma çıkma riski. Böyle bir risk NATOnun çok ciddi bir hasar almasına sebebiyet verebilecektir diyerek Türkiyenin seçeneklerini değerlendireceğini vurguladı.
Savunma uzmanı Ağar da, mevcut tabloda Suriyede istikrar sağlanamayacağını vurgulayarak, ABD eğer kaosa oynuyorsa gerçekten başarıyor görüşünü aktardı. Ağar, Suriyede devletler düzeyinde işbirliğine ihtiyaç olduğunu ve terörle mücadelede kabiliyeti olan Türkiye ile ABDnin işbirliği yapması gerektiğini anlattı. Türkiyenin ABD ile ilişkilerdeki durumdan sahada fırsat yakalamak peşindeki terör örgütlerince yararlanılmasını istemeyeceğini söyleyen Ağar, Türkiye, ABD işbirliğini arzular. Ama ABD bu işbirliğine yanaşmazsa hani biz de bir cümle vardır Kurda ensen niye kalın diye sormuşlar demiş ki kendi işimi kendim yaparım yani Türkiye kendi işini kendi yapmak zorunda kalacaktır dedi.
Türkiyenin askeri operasyon konusunda topografik, demografik, psikolojik ve direnç hassasiyetlerini değerlendirdiğini kaydeden Ağar, Mevsim kış, kırmızı toprak yani arazi ağır dolayısıyla zırhlı birlik harekatını etkileyebilecek koşullar söz konusu. Yani Türkiye, tehdit değerlendirme ve risk analizlerini yapacak, konjektör ile arazi koşullarıyla bir karar verecek. Şu anda sert bir hazırlık yapılmış durumda. 80 bin civarında asker sınırda ve yığınak yüzde 95 seviyesine ulaşmış durumda. Oysa yığınak yüzde 70 oluştuğu zaman artık harekatla ilgili temel dayanak noktası oluşmuş demektir. Bu zaten YPG-PKK üzerinde etkisini gösterdi, gitti Rusya ve rejimle görüştü. Şimdi Türkiye bu yığınak üzerinden bir sonuç almak isteyecektir diye konuştu.
