İşte size insan yaşamında eksik olmayan ve keskin anlamlarıyla zıtlıkları açık olan birkaç sözcük.
Yengi ve yenilgi... Ak ve kara... Elem ve erinç...
Aşklı kelimesinin karşısına da 'aşksız' sözcüğünü koyabilirsiniz; hatta 'ruhsuz' da derseniz kabul görecektir.
Düşünceli, kelimesinin heybesinin bir gözünde 'düşüncesi olan' diğerinde ise 'tasa' bulunmakta. Bu sözcüğün karşıtı ise 'düşüncesiz'dir. Yani düşünecek birşeyi olmayan, düşünmekten yoksun; ya da olur olmaz zaman ve makânda dilini patlayan sakız gibi kullanarak patavatsızlık yapan insangillerin bir türü, diye tanımlasak da siz bunlara ot, öküz, hıyar derseniz asla karşı durmam.
Durumları birbirine aykırı olan zıt sözcükleri ve de biçimsel olarak uzaktan yakından ilgisi olmayan kelimeleri içerik bakımından çeliştirerek çoğaltmak dağarcığımızın ne kadar dolu olduğuna bağlıdır.
Ayrıca bu kelime dağarcığınızda içerik bakımından eylemlerine göz yumulan, daha acısı doğallaşan sözcükler var!.. Mesalâ; ihanet, riya, yalan, iftira... Ve güç durumda, davranışlarını âhlak kuralları veya düzenli bir düşünceden çok, çıkarlarına uyacak biçimde ayarlamayı amaçlayan davranış ve tutum, demek olan, oportünizm; yani, fırsatçılık!
Bir de 'satılık' sözcüğü var ki sormayın gitsin!
Her yerde her zaman görürsünüz.
SATILIK ev... Falanca yerde filanca katta, acilen satılık...
SATILIK araba... Sahibinden, ihtiyaçtan dolayı... Şu model, şu renk.. Ne vuruğu var, ne kırığı..
SATILIK arsa, SATILIK dükkân, SATILIK yazlık... Satılmaya uygun aklınıza ne gelirse o satılıktır işte..
Aslında SATILAN ama SATILIK yerine başka bir kelimeyle gizlenen haller de vardır.. Örneğin, başlık parası gibi...
E dünyanın bu sisteminde sözlüğümüzde kullanılmaktan eskiyen SATILIK sözcüğü olur da KİRALIK olmaz mı!
Elbet olur... KİRALIK ev, KİRALIK araba, KİRALIK dükkân...
SATILIK olan, satıldığı kişinin malı olurken, KİRALIK ise kiralayan kişiye sahiplenme hakkı olmadan geçici bir süre kullanma hakkı veriyor.
Bazı durumlarda bu KİRALIK'ın yerine de başka bir sözcük bulunuyor... Örneğin, Eskort bayanlar... Saatlik şu kadar... Gecelik bu kadar... Haftalık için, pazarlık... Sezonluk için, indirim yapılır...
Gördünüz işte, feodal sistemde para alınarak verilen, yani evlendirilen; ama SATILMA eylemine 'başlık' yakıştırması yapıştırılırken, diğerine de 'eskort' deniliyor.
Peki, siz SATILIK gazeteci, SATILIK yazar, SATILIK kalem ilanı gördünüz mü?
Hiç sanmam!
Meselâ, "İhtiyaçtan dolayı acilen SATILIK yazar var... Dün tükürdüğünü bugün yalayan, sahibinin siyasetine, isminin zerafetine uygun yazılar yazan yazar için, falanca numarayı arayınız..."
Yok böyle birşey!
Ya da "KİRALIK kalem... İstediğiniz renkte, dilediğiniz biçimde yazan kalem istiyorsanız, lütfen arayınız!.. Not: En az sezonluk kiralıktır, pazarlık yapılır..."
Bunlar böyle yazılmaz ki!
Göremezsiniz ki!
Yahu, aptaldan gazeteci ve yazar olmaz. Bunlar kendilerini öyle bir pazarlarlar ki kimsenin ruhu duymaz.. Bir bakarsınız sahibinin çaldığı ritimde kıvırmaya başlamış.. Hele okuru çoksa, öyle bir döktürür ki onun yerine siz utanırsınız! (Elbette sözlerimiz bu tayfanın azınlıkta bulunanları için.)
Bu tür kişileri tanımlamak için, bu yazının eşiğinde verdiğim ses ve yapı bakımından -ak ve kara- gibi zıtlıkları taşıyan sözcük ne yazık ki yok!
En kral dilbaz bile dilinde aramasın bunu.
Ancak aynı sesleri kullanarak olumsuzlaştırabilirsiniz.
Düşünceli, düşüncesiz gibi...
Ve bu işin garip tarafı ise şu iki cümlede yatıyor.
Bir. Satılık kalem...
İki. Satılık olmayan kalem...
Biri yapı bakımından olumluyken, içerik bakımından olumsuz; diğeri içerik bakımından olumluyken, yapı bakımından olumsuz!
Tıpkı günümüzde yaşananlar gibi!..
Neyse!
Nihayet memleketimizin doğu yakasına da bahar geldi. Dağların tepesinde kalan karlar da yakında erir. Zaten ağaçlar da çiçeğe durdu... Sabah işe giderken derin bir nefes alın. Gece rüzgârlarından kalan sabah esintisiyle yüzünüzü ikinci kez yıkayın! Bir de içerik ve yapı bakımından olumlu yaşamaya bakın!..
Az kalsın unutuyordum... Sahi 'insan' sözcüğünün karşıtı olan sıfat ne acaba!
