Erzurumajans-Nurullah Nehir, 1. Dünya Savaşında Rus işgaline uğrayan Erzurum, Trabzon, Van ve Bitlis gibi vilayetlerdeki kültür mirası tarihi eserlerin Ruslar tarafından Anadoludan götürüldüğünü belirterek, 1.Dünya Savaşı esnasındaki Rus işgalinin öteki yüzü olan Doğu Anadoludaki kültürel yağma ve tahribe dikkat çekti.
Nurullah Nehir sözlerine şöyle devam etti: '1.Dünya Savaşında Erzurumun 1916 yılının şubat ayında Rus işgaline düşmesinin ardından Muş, Bitlis ve Trabzon da Rus işgaline uğramıştır. Rusların 1918 yılında bölgeden çekilmesiyle söz konusu vilayetlerde Maarif Nezareti tarafından yapılan tesbit çalışmaları sonucu İstanbul Beyoğlundaki Rus Asar-ı Atika Mektebi Müdürü Rus Profesör Ospenskinin 1916 yılının Haziran-Kasım ayları arası ile 1917 yılının Mayıs-Ağustos ayları arasında iki kez Trabzona gittiği ve Trabzondan Rusyaya götürülecek tarihi eserleri tesbit ettiği anlaşılmıştır. Profesör Ospenskinin tesbit ettiği Ortahisar, Ayasofya ve Yeni Camii de bulunan mozaiklerle, Hisar Camii yakınında bulunan Kulaklı Çeşme, tunçtan yapılmış su oluğu ile çok sayıda el yazması eserin de aralarında bulunduğu 10 sandık dolusu tarihi eserin Rusyaya götürüldüğü anlaşılmıştır. Rusların bu işlemi sadece Trabzonda yapmadığı Trabzonun yanı sıra Vanda bulunan İskender Paşa, Hüsrev Paşa, Kaya Çelebi, Katırcıoğlu, Şafiiler, Camii Kebir, İskele, Topçuoğlu, Halil Ağa, Hayri Bey, Şabaniye ve Norşin camiilerini tahrib ederek yaktıkları, Hüsrev Paşa camii şerifinden ise takriben 300 metre çini ile direk başlıklarını götürdükleri tesbit edilmiştir. Bitliste ise Hamidiye Dergahı ile Şeyh Emin Efendi kütüphanesinden çok sayıda el yazması eserin alındığı, Erzurumda da önemli ölçüde eserin Rusyaya götürüldüğü yönünde bilgilerin olduğu, bu konunun Erzurum vilayeti tarafından araştırılarak gerekli raporun düzenlenmesi Maarif Nezareti tarafından istenmişse de söz konusu raporun Erzurum valiliği tarafından düzenlenmesi gecikmiştir. Bu sebepten dolayı Erzurumdan götürülen eserler tam olarak tesbit edilememiştir.'
