İşsiz var, eleman arayan var, teşvik var...

Erzurumajans-Türkiye ekonomisi geçen yıl “dengelenme” sürecini olumlu bir tablo ile tamamladı. Bu süreçte döviz kurları “öngörülebilir” oldu. Enflasyon, faizler ve cari açık önemli ölçüde geriledi. Çarklar yeniden ısınmaya başladı. Ancak mevcut olumlu gelişmeler, henüz işsizlik rakamlarına yansımadı. İşsizlik oranı yüzde 14'e yakın seviyelerde seyrediyor. Resmî verilere göre Türkiye'de 5 milyona yakın kişi bugün “işsiz” konumda bulunuyor.

Bu süreçte hükûmet, birçok destekle istihdamın artması için çabalıyor. Sadece İŞKUR teşvikleri kapsamında; istihdamı artırmak için belli şartları sağlayan iş yerlerie prim, vergi ve ücret gibi destekler sağlanıyor. İŞKUR, bu teşviklerin bir bölümünü kendisi finanse ediyor. Bunlar arasında; Kadın, Genç ve Mesleki Yeterlilik Belgesi Olanların İstihdamının Teşviki, İlave İstihdam Teşviki, İlave İstihdam Ücret Desteği, İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamına Yönelik Teşvik, Asgari Ücret Desteği gibi başlıklar bulunuyor. Söz konusu destekler, işverenlerin yükünü önemli ölçüde azaltıyor.

İşverenlerin çoğunluğunun ise İŞKUR'un sağlamış olduğu bu desteklerden habersiz olduğu ortaya çıktı. İŞKUR'un yapmış olduğu 2019 İşgücü Piyasası Araştırması'nda 83 binin üzerinde işverenle görüşüldü. Türkiye genelinde 10 ve daha üzeri kişiyi çalıştıran iş yerlerinin yüzde 54,8'inin hizmetlerden yararlanmadığı belirlendi. Desteklerden yararlanan işverenlerin yüzde 67'si eleman talebinde bulunurken, yüzde 47'si danışmanlık ve yönlendirme, yüzde 32,6'sı işbaşı eğitim programlarından yararlandı. Ülke genelinde iki ve daha fazla kişiyi çalıştıran iş yerlerinin; çalışanların mesleki eğitimi, kısa çalışma ödeneği ve mesleki eğitim kurslarından yararlanma oranları da oldukça düşük. Desteklerden yararlanmayan işverenler incelendiğinde 2-9 kişiyi bünyesinde çalıştıran işverenlerin yüzde 45'i İŞKUR'a diğer kaynaklardan ulaştığını, yüzde 25,9'u hizmetlerinden haberdar olmadıklarını ifade etti. 10-19 kişiyi çalıştıran işyerlerinden de yüzde 27'si “teşvikleri duymadığını” kaydetti. Yine 20 ve üzeri kişiyi çalıştıran iş yerlerinden yüzde 52,9'u “sunulan hizmetlere diğer kaynaklardan ulaşıyorum” dedi.

Bir diğer problem de iş beğenmeme... Sanayiciler tarafından sıklıkla dile getirilen sıkıntı, bugün tam anlamıyla çözülemedi. Kapasite kullanım oranı, piyasalar açıldıkça artışını sürdürüyor. Özellikle imalat sanayiinde her geçen gün daha fazla kalifiye elemana ihtiyaç duyuluyor. Ancak gençlerin çoğu “tulum, önlük giyip reel sektörün çarklarına katılmak” yerine; üniversite okumayı veya “AVM'de güvenlikçi” gibi hizmet sektöründeki işlere yönelmeyi tercih ediyor. Bunda ailelerin de yanlış yönlendirmesi etkili oluyor. Mevcut durumda Türkiye ekonomisinde iş var, işçi arayan var, devlet de teşvik ediyor. Fakat bir türlü helva yapamıyoruz. Önümüzdeki süreçte hem gençlerin bilinçlendirilmesi hem işverene desteklerin anlatılması hem de mevcut teşviklerin artırılması ile işsizlik oranlarının aşağı çekilmesi hedefleniyor.

İŞKUR'a eleman açığı olduğunu bildiren işverenlerin, çalışacakların eğitim düzeyleri hakkında herhangi bir kriterlerinin olmadığı ortaya çıktı. Tespit edilen 329 bin tüm açık iş ilanlarında en fazla talep edilen eğitim düzeyi “herhangi bir eğitim düzeyi aramıyorum” oldu. Bu doğrultuda açık işlerin yüzde 37,5'i “işi yapsın yeter” düzeyde çalışan arıyor. Diğer yandan açık iş ilanında bulunan işverenlerin yüzde 40,7'si, erkek işgücü istihdamı tercihinde herhangi bir eğitim düzeyi beklemiyor. Kadınlar da ise bu oran yüzde 35,9... 20 ve daha fazla istihdamlı iş yerlerinin yüzde 52,4'ü, işe uygun eleman temini talep etti. Araştırma kapsamında işverenlere “İŞKUR'un sizi en çok hangi alanlarda desteklemesini istersiniz?” sorusu da yönetildi. İşverenlerden alınan cevaplara bakıldığında; ilk sırada yeni alım yapılacak çalışanlar için sigorta ve prim desteği yer aldı. Onu yeni işçiler için ücret desteği talebi izledi.

Türkiye Gazetesi