Güneş Vakfı Genel Merkezi'nde düzenlenen ve yoğun ilgi gören konferansta konuşan Doç. Dr. Hüseyin Baydemir, Türk Dünyasında Nevruz Kutlamalarını anlattı.
Erzurumajans-Güneş vakfında düzenlenen geleneksel Cuma günü konferanslarının bu
haftaki konuğu Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk
Lehçeleri ve Edebiyatları Bölüm Başkanı, Güney-Doğu (Türkistan-Uygur)
Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr.
Hüseyin Baydemir oldu.
Güneş Vakfı Genel Merkezi'nde düzenlenen
ve yoğun ilgi gören konferansta konuşan Doç. Dr. Hüseyin Baydemir, Türk
Dünyasında Nevruz Kutlamalarını anlattı.
Baydemir konuşmasında
şunları kaydetti; "Çeşitli adlarla ve yaygın olarak Nevruz adıyla
kutlanan bu bahar bayramıyla ilgili olarak Türk topluluklarında çeşitli
gelenekler meydana gelmiştir. Orta Asya'dan, Balkan Türkleri'ne ve hatta
Amerika'daki Kızılderililerin yaşatılan âdetlerinde bu gelenekleri ve
törenleri tespit edebiliyoruz. Kırgız Türkleri'nde Nevruz gününün, Mart
ayında olduğu ve yeni yılın ilk günü anlamına geldiği ifade edilir. Bu
günde "Nouruz Köcö " denilen özel bir yemek yaparlar. "Köcö", darı
yarması veya bulgur konulmak suretiyle yapılan bir nevi tirittir.
Kazak Türkleri de Kırgız Türklerinin yaptığı aşı pişirirler. Ayrıca
Nevruz törenlerinde mevlit okuturlar. O günü evler baştanbaşa
temizlenir, yeni elbiseler giyilir. Nevruz törenleri sırasında ev
duvarlarına veya çeşitli eşyaların üzerine kil kaplar atılarak
parçalanır. Ateş üzerinden atlanır. Çadırlar kurulup sofralar açılır.
Özbekistan'ın Semerkant, Buhara, Andican taraflarında, Nevruz günü
başlayan törenler bir hafta kadar devam eder. Halk bu törenlerde çadır
çadır gezerek birbirlerinin bayramını kutlar. Bu ziyaretlerde ikram
edilen yemek "aş" adı verilen pilavdır. Köpkarı, güreş, at yarışları,
horoz dövüşleri gibi gösteriler düzenlenir.
Tacikistan'da Nevruz
Mart ayının başından, 21 Mart gününe kadar baharın gelişini ve tabiatın
canlanmasını karşılamak amacıyla kutlanır. Nevruzda yenilen "Ş" harfi
ile başlayan 7 yiyecekten süt; temizliği, tatlı; yaşama sevincini,
şeker; serinlik ve dinlenmeyi, mum; ateşe tapınmayı, tarak; kadının
güzelliğini temsil eder. İslâmiyet'ten sonra İslâmî geleneklere göre "Ş"
ile başlayan 7 nesne bunların yerini almıştır.
Afganistan'da
Nevruz, Türkler arasında doğum günü olarak kutlanır. Bugün herkes en
yeni elbiselerini giyerler. Kabir ve akraba ziyaretleri yapılır, güreş
tutulur ve oğlak oyunu oynanır. İnsanlar arasındaki dargınlıkların
kaldırılmasına çalışılır. Yeni yıla nasıl başlanırsa, yılın öyle
geçeceğine inanılır.
Türkmenistan'da Nevruz bayramında halk gününü
ülkemizdeki dini bayramlara benzer bir şekilde geçinmekte, karşılıklı ev
ziyaretleri yapılmakta, tebrik mesajları gönderilmektedir. Nevruz
kutlamaları basın yayın organlarında geniş bir şekilde yer almaktadır.
Azerbaycan'da her yıl Mart'ın 21-23'ünde, Nevruz bayramı büyük
törenlerle kutlanır. Mezarlık ziyareti yapılır. Bu ziyaretlerde
hazırlanan helva pilav ve diğer yiyecekler fakirlere dağıtılır. "Gapı
Pusma", "Suya Yüzük Atma", "Su Başı", "Baca Baca" adetlerinde uzun
yılların gelenekleri çeşitli motif ve oyunlarla sürdürülür. Semeni
göğertilir. Yani tohum çimlendirilir."
