DOSİAD Mayıs Ayı Bülteni Yayımlandı

Erzurumajans-Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSİAD) Mayıs ayı Erzurum ekonomisi Bülteni yayımlandı.

DOSİAD araştırma Merkezince gerçekleştirilen Erzurum ekonomisi raporunda, Erzurum’a ilişkin taşıt, konut, mükellef, teşvikli yatırım, kurulan şirket ve şirket sermayeleri, gelir, gider, bütçe dengesi, marka-patent-faydalı model üretimi, zamanında ödenen çek, ihracat, toplam dış ticaret verileri değerlendirildi. 

DOSİAD Araştırma Merkezi Erzurum’da gözlenebilir boyutta bir refah düzeyi artışı olduğu, bu durumun konut, taşıt tercihlerini değiştirdiği gibi, il yaşayanlarının hayat kalite ve yaşam üslubunu da etkilediği kaydedilerek, ‘Erzurum’da sosyo ekonomik boyutta çok hızlı bir şekilde değişim ve dönüşüm’ yaşandığına dikkat çekildi.

Ovit Tünelinin ulaşıma açılması, Lojistik Köy’ün hizmet üretmeye başlamasıyla birlikte ilde özellikle dış ticaret bazında ciddi bir atılımın beklendiğinin belirtildiği DOSİAD bülteninde, ilde son 16 yılda kaydedilen tarım ve sanayi altyapısının ekonomiye olumlu bir yansıma gösterdiği, bunun özellikle istihdamda yeni imkanlar oluşturulduğu bildirildi.

Erzurum’da inşaat sezonunun mevsimsel şartlar nedeniyle çok kısa olduğu, normal sezonun haziran ayının ilk haftasında başladığına dikkat çekilen DOSİAD raporunda, ‘inşaat sezonu kısalığı handikapına rağmen Erzurum’da Mayıs ayı içinde kaydedilen ekonomik gelişmeler, bir sektöre bağımlılığın olmadığı, ekonomide katma değer üreten bir sektör çeşitliliğin ortaya çıktığını ortaya koymaktadır.’ denildi.

Erzurum’da bin kişiye düşen motorlu kara taşıtı sayısı 115, otomobil sayısı ise 77 oldu. İl trafiğe kayıtlı motorlu kara taşıtı sayısı bakımından Türkiye illeri sıralamasında 44, Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında ise 3’üncü sırayı aldı. İl trafiğindeki kayıtlı araç sayısının ülke payı yüzde 0,52, bölge payı ise yüzde 15,51 olarak hesaplandı.

TÜK verileri üzerinden DOSAD araştırma Merkezi tarafından gerçekleştirilen analize göre, mayıs ayı bazında trafiğe kayıtlı taşıt sayısı Erzurum’da 118 bin 555, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde 192 bin 262, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinde 318 bin 397, Doğu Anadolu Bölgesinde 766 bin 296 oldu. Dönemde trafiğe kayıtlı otomobil sayısı ise Erzurum’da 58 bin 711, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde93 bin 86, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinde 125 bin 689, Doğu Anadolu Bölgesinde 336 bin 872 olarak kaydedildi.

 

Ekonomi Bakanlığı mayıs ayı dış ticaret verilerini açıkladı. Erzurum’da ay içinde 7.5 milyon dolarlık ihracat, 14.0 milyon dolarlık ithalat olarak toplam 21.6 milyon dolarlık dış ticaret gerçekleştirildiği bildirildi. Mayıs ayı ölçeğinde ihracatta yüzde 16.1’lik artış, ithalatta ise yüzde 45.8 oranında azalma değerlendirildi.

Ekonomi Bakanlığı verilerine göre Erzurum’da ocak- mayıs döneminde 35 firma tarafından 7.5 milyon dolar tutarında ihracat yapıldı. Bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracat yapan firma sayısı yüzde 6.1, kaydedilen ihracat değeri ise yüzde 16.1 oranında arttı.

İlde bu yılın ocak- mayıs döneminde 26 firma tarafından 14.0 milyon dolar tutarında ithalat kaydedildi. 2017 yılının aynı dönemine göre ithalat yapan firma sayısı yüzde 3.7, kaydedilen ithalat değeri ise yüzde 45.8 oranında düşüş gösterdi.

İlde 2018’in ocak-mayıs ayları arasında 35 ihracat, 26 ithalat olmak üzere 61 firma tarafından 21 milyon 689 bin dolarlık dış ticaret gerçekleştirildi. İlde dış ticaret yapan firma sayısı yüzde 1.6 oranında gerilerken, kaydedilen dış ticaret değeri ise ithalattaki azalmaya bağlı olarak yüzde 30.5 oranında düşüş gösterdi. Erzurum’da geçen yıl 60 firma 32.5 milyon dolarlık dış ticaret yapmıştı.

TİM verileri ölçeğinde, Erzurum’da haziran ayında 1.3 milyon, 2018’in ilk yarısında ise 10.6 milyon dolarlık ihracatın gerçekleşti. Bölge illeri içinde ihracat performansı bakımından 7’inci sırayı alan Erzurum’un bölge ihracat payı yüzde 2.52 olarak açıklandı. Erzurum’da 2018’in ilk altı ayında en fazla ihracatın kaydedildiği dönem 2.9 milyon dolarla Mart ayı oldu. İlden ocak ayında 1.2 milyon, şubat ayında 1.1 milyon, mart ayında 2.9 milyon, nisan ayında 2.2 milyon, mayıs ayında 1.6 milyon ve haziran ayında da 1.3 milyon dolarlık ihracat kaydedildi.

Erzurum’da mayıs ayında 18, ocak-mayıs ayları arasında ise 119 yeni şirket kurulumu gerçekleşti. İlde bu yılın ilk beş ayında kurulumu gerçekleştirilen şirket sayısı 2017 yılının ilk beş aylık dönemine göre yüzde 31 oranında artış gösterdi.

TOBB verilerine göre, Erzurum’da ocak-mayıs ayları arasında 119 şirket, 2 kooperatif ve 53 de gerçek kişi ticari işletmesi kuruldu. Dönemde 16 şirket, 4 kooperatif tasfiye işlemi gördü. 5 aylık kapsamda 13 şirket, 6 kooperatif ve 23 gerçek kişi ticari işletmesi faaliyetine son verdi. Erzurum’un bölge toplamında kurulan şirket sayısı payı yüzde 11’e ulaştı.

Bu yılın ilk 5 ayında 119 yeni şirketin kurulduğu Erzurum’da, şirketlerin sermaye büyüklüğü 23.6 milyon TL olarak açıklandı. İl kurulan şirketler sermaye büyüklüğü bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında 5’inci olurken, bölge sermaye payı yüzde 6.49 olarak kaydedildi.

Yılın ilk 5 ayında Erzurum’da kurulan 119 şirketin kuruluş sermayesi 23.6 milyon olurken, KUDAKA İstatistik Bölgesi illerinde 205 şirket sermayesi 41.4 milyon, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesi illerinde 340 şirket sermayesi 81.4 milyon ve Doğu Anadolu Bölgesi illerinde kurulan bin 132 şirketin sermayesi ise 364.7 milyon TL olarak hesaplandı.

Erzurum’da mayıs ayında ekonomik büyüme devam etti, pozitif gelişme faal vergi mükellefi sayılarına da yansıdı. Aylık bazda nisan ayına göre Gelir Vergisi, Basit usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Gelir Stopaj Vergisi, Katma Değer Vergisi faal mükellef sayısı artarken, sadece GMSİ mükellef sayısında düşüş yaşandı.

Maliye Bakanlığı Gelir idaresi Başkanlığı 2018 mayıs ayı faal mükellef sayısı verileri bazında, Erzurum’da nisan ayına göre Gelir Vergisi mükellefi sayısında yüzde 0.29, Basit usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi mükellef sayısında yüzde 0.09, Kurumlar Vergisi mükellef sayısında yüzde 0.63, Gelir Stopaj mükellef sayısında yüzde 0.32, KDV’de yüzde 0.37’lik artış gözlendi.

Erzurum ekonomisindeki olumlu sürece ilişkin bir sonuç da ibrazında ödenen çek verileri oldu. İl zamanında ödenen çek tutarında Doğu Anadolu Bölgesi illeri içinde ilk sırayı aldı. Erzurum’da zamanında ödenen çek sayısı bölge toplamında yüzde 16.1’lik seviye gösterdi. Bu sonuç Erzurum’da çekle ödeme yapan ticaret sektörünün de emin olduğunu ortaya koydu.

Erzurum’da bu yılın mayıs ayında 12 bin 341, yılın ilk beş ayında ise 65 bin 342 çek ödemesi gerçekleşti. TBB Verilerine göre ilde ocak ayında 19 bin 404, şubat ayında 10 bin 607, mart ayında 14 bin 746, mayıs ayında 12 bin 341 çek ödemesi kaydedildi. 5 aylık düzeyde KUDAKA bölgesinde 87 bin 437, Kuzeydoğu’da 153 bin 170, Doğu Anadolu’da ise 404 bin 52 çek zamanında ödendi.

Erzurum patent üretim ve başvurusu bazında Doğu Anadolu Bölgesinde rekor düzeydeki atılımlarını sürdürüyor. Mayıs ayında 1, ocak-mayıs ayları arasında ise 13 patentin üretildiği Erzurum patent üretim sayısı bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında 1, Türkiye illeri sıralamasında ise 21’inci sırayı aldı.

 

Sanayi ve Teknolojik vizyonu ifade eden patent üretimi bakımından bölgesinin rakipsiz ili durumu karıyan Erzurum’da bu yılın ilk 5 aylık periyodunda 13 patent çıkarıldı. TÜRK PATENT verilerine göre Erzurum’dan ocak ayında 3, şubat ayında 3, mart ayında 4, nisan ayında 2 ve mayıs ayında da 1 patent başvurusu kaydedildi.

Patent üretiminde Doğu Anadolu Bölgesinin lideri olan Erzurum Faydalı Model üretiminde de lider il konumunu sürdürdü. Erzurum Türkiye illeri faydalı model sayısı yüksekliği sıralamasında 15’inci olurken ilin bölge toplamında faydalı model payı yüzde 43.47 olarak açıklandı. Erzurum’da bu yılın mayıs ayında 2, ocak-mayıs ayları toplamında ise 10 faydalı model üretildi. İlde ocak ayında 3, şubat ayında 1, mart ayında 3, nisan ayında 1 ve mayıs ayında da 2 faydalı model başvurusu kaydedildi. Erzurum’un ürettiği faydalı model sayısı ülke toplamında yüzde 0.82’ye ulaşırken KUDAKA payı yüzde 100, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi payı ise yüzde 90.9 oldu.

TÜRKPATENT verileri üzerinden DOSİAD Araştırma Merkezince gerçekleştirilen çıkarıma göre, mayıs ayında Erzurum’dan 2, KUDAKA ve Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinden 2, Doğu Anadolu Bölgesinden 4; bu yılın ocak-mayıs ayları diliminde ise Erzurum’dan 10, KUDAKA Bölgesinden 10, Kuzeydoğu Anadolu’dan 11, Doğu Anadolu Bölgesinden ise 23 faydalı model başvurusu yapıldı.

Erzurum’dan mayıs ayında 13, bu yılın ocak-mayıs ayları toplamında ise 91 marka başvurusunun yapıldığı kaydedildi. İlin 5 aylık süreçte kaydettiği marka başvuru sayısı Doğu Anadolu Bölgesi toplamında yüzde 15’lik pay edindi. Erzurum’dan bu yılın mayıs ayında 13, ocak-mayıs ayları diliminde ise 91 marka başvurusu yapıldı. TÜRKPATENT verilerine göre, Erzurum’dan ocak ayında 21, şubat ayında 17, mart ayında 20, nisan ayında 20, mayıs ayında ise 13 marka başvurusu kaydedildi. Erzurum marka başvurusu sayısı itibariyle iller sıralamasında 38’inci oldu. TÜRKPATENT verileri üzerinden DOSİAD Araştırma Merkezi tarafından yapılan analize göre, mayıs ayında Erzurum’dan 13, KUDAKA İstatistik Bölgesi illerinden 22, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinden 31, Doğu Anadolu Bölgesinden 113; ocak-mayıs ayları ekseninde ise Erzurum’dan 91, KUDAKA İstatistik Bölgesi illerinden 133, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinden 176, Doğu Anadolu Bölgesinden 630 marka başvurusu yapıldı.

Erzurum kamu yatırımlarında olduğu gibi, kamu kurumları hizmet harcamalarında da bölgedeki lider il konumunu sürdürdü. İl 5 aylık kamu hizmet harcamaları ve sağlık hizmetleri giderlerinde bölge illeri içinde liderliğini devam ettirdi. Erzurum’da kamu harcamaları toplamı içinde ilk üç sırayı eğitim, sağlık ve sosyal dayanışma ve güvenlik hizmetleri oluşturdu. Kamu harcamaları toplamında sağlık giderleri yüzde 8,69, eğitim giderleri yüzde 30,84’lük dilim oluşturdu.Mayıs ayında Erzurum’da 635.8 milyon ekonomik iş ve hizmetler, 576 bin TL çevre, 3,9 milyon TL toplum refah ve iskanı, 198,6 milyon TL sağlık, 69.9 milyon TL din ve kültür, 704,8 milyon TL eğitim, 71,4 milyon TL de sosyal güvenlik ve dayanışma hizmetlerinde olmak üzere 2,2 milyar TL tutarında kamu harcaması gerçekleşti.

Erzurum’da mayıs ayında 612, 2018’in ocak-mayıs ayları döneminde ise 2 bin 918 konut el değiştirdi. İlde gerçekleştirilen konut satışları bir önceki yılın mayıs ayına göre yüzde 10,1, 5aylık ölçütte ise yüzde 13,54 oranında düşüş gösterdi.

Erzurum’da yılın ilk 4 ayında kişi başına düşen il geliri 1,8 bin TL, kişi başına yapılan kamu harcaması ise 3,0 bin TL’ye ulaştı. İl, Doğu Anadolu Bölgesi illeri düzeyinde nisan ayı gelir bazında Van’ın ardından 2, tahsil edilen gelir ve kamu hizmet harcamaları ise ilk sırada yer aldı. İl gelirin gideri karşılama oranı bakımından ise 3’üncü sıraya yükseldi.

DOSİAD araştırma Merkezi analizlerine göre, 5 aylık düzeyde toplam gelir Erzurum’da 1.8 milyar, KUDAKA İstatistik Bölgesi illeri toplamında 2.3 milyar, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinde 3,7 milyar, Doğu Anadolu Bölgesinde ise 11,9 milyar TL oldu. Kamu harcamaları ise Erzurum’da 2,2 milyar, KUDAKA İstatistik Bölgeleri toplamında 3,1 milyar, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinde 5,4 milyar, Doğu Anadolu Bölgesinde 14,7 milyar TL oldu.

Erzurum’da mayıs ayı ölçeğinde tahakkuk eden 872,9 milyon TL tutarındaki verginin 44,4 milyon TL’lik dilimi tahsil edildi. İlde tahsil edilen verginin tahakkuk eden vergiye oranı yüzde 50,91’e yükseldi. İl tahsilatın tahakkuka oranı yüksekliği bakımından bölge illeri sıralamasında 5’inci sırada yer aldı DOSİAD Araştırma Merkezi analizlerine göre, yılın ilk 5 ayında tahakkuk eden vergi tutarı Erzurum’da 872,9 milyon, KUDAKA istatistik Bölgesinde 1,1 milyar, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesinde 2,0 milyar, Doğu Anadolu Bölgesinde 6,8 milyar TL oldu. Erzurum’un tahakkuk eden vergi tutarı payı KUDAKA Bölgesinde yüzde 73.1, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde yüzde 43,62, Doğu Anadolu Bölgesinde ise yüzde 12,79 olarak hesaplandı

Erzurum’da mayıs ayında 2 bölgesel, bu yılın ocak-mayıs ayları arasında 8 genel, 2 bölgesel bazlı 10, 2001-2018 yılları kapsamında ise 102’si bölgesel, 298’i genel toplam 400 yatırım teşvik belgesi aldı. Teşvikli yatırım toplamında bölgesel yatırım payı yüzde 25.5 oldu.Yatırım teşvik bülteni mayıs 2018 verilerinden yapılan çıkarıma göre, Erzurum’da teşvikli yatırım sayısı 400’e ulaştı. Bu yılın mayıs ayında 2 bölgesel yatırım teşvik kapsamına girdi. Teşvik belgeli yatırım için 17 milyon TL tutarında harcama gerçekleştirilirken, yatırımla kaydedilecek istihdam alanı 17 kişi olarak belirlendi. 

Erzurum’da bu yılın ocak - mayıs ayları arasında 8 bölgesel, 2 de genel olmak üzere toplam 10 yatırım teşvik belgesi aldı. Bölgesel yatırımlar için 84 milyon, genel yatırımlar için de 49 milyon toplam 132 milyon TL tutarında harcama yapıldığı açıklandı. Bölgesel yatırımlarda 458, genel yatırımlarda ise 24 olmak kaydıyla toplam 482 kişilik istihdam alanı oluşturuldu.

2001-2018 yılları arasında ilde 102 bölgesel, 298 de genel olarak toplam 400 yatırım teşvik belgesi aldı. Bölgesel yatırımlar için 1.1 milyar, genel teşvikli yatırımlar için 1.7 milyar olarak toplam 2.8 milyar TL tutarında harcama kaydedildi. Bölgesel yatırımlarda 3 bin 817, genel yatırımlarda ise 3 bin 993 kişi iş edindi.