DOSİAD Ekonomi bülteni yayımlandı

Erzurumajans-Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSİAD) Temmuz-Ağustos dönemi ‘Erzurum Ekonomisi Bülteni’ yayımlandı. DOSİAD Araştırma Merkezince gerçekleştirilen Erzurum ekonomisi raporunda, İl’e ait taşıt, konut, mükellef, kurulan şirket ve şirket sermayeleri, gelir, gider, bütçe dengesi, coğrafi işaret, marka-patent-faydalı model üretimi, , ihracat verileri aktarıldı.

DOSİAD Araştırma Merkezi Bülteninde, Erzurum ekonomisinde kur üzerinde oynanan oyunlara rağmen istikrar sürecinin devam ettiği, tarımsal üretimde, Hükümet destekleriyle pozitif bir süreç yaşandığı, sanayileşme olgusu bazında da 2. OSB çerçevesinde ciddi bir atılım dönemi kaydedildiği belirtildi.

Erzurum ve dolayısıyla Doğu Anadolu Bölgesinde, dolar üzerinden sergilenen ülke ekonomisini çökertme oyununa rağmen bozulma ve dezenformasyon yaşanmadığının vurgulandığı raporda, ‘ülkede olduğu gibi Erzurum ekonomisinde de gelişme ve kalkınmanın devam etmesi, üretici ve tüketici boyutunda kriz beklentilerinin boşa çıkarılması Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ve yönetimindeki hükümetin küresel boyutta gösterdiği dirayet ve kararlılığın eseridir.’ denildi.

Bültende, Erzurum ekonomi çevrelerinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ve onun liderliğinde yürütülen ekonomi politikalarına tam güven duyduğu belirtilerek, ‘İl ve bölge ekonomisi Sayın Cumhurbaşkanımızın son 16 yılda hayata geçirdiği sosyal ve ekonomik reformlarla bölgesel kalkınmışlık farkını giderme sürecindedir.’ kaydı düşüldü.

Erzurum’da 9 bin 980 Gelir Vergisi, 8 bin 315 Basit usulde Gelir Vergisi, 3 bin 17 Kurumlar Vergisi, 13 bin 841 Gelir Stopaj vergisi, 7 bin 833 Gayrimenkul Sermaye İradı ve 12 bin 938 katma değer vergisi faal mükellefi bulunduğu bildirildi.

Gelir Vergisi, Basit Usulde Gelir vergisi, Kurumlar Vergisi faal mükelleflerinin oluşturduğu Aktif mükellef sayısı 2017 aralık ayına göre yüzde 1,77, haziran ayına göre ise yüzde 0.27 oranında arttı. İlde ocak ayında 20 bin 961, şubat ayında 20 bin 972, mart ayında 21 bin 64, nisan ayında 21 bin 169, mayıs ayında 21 bin 225, haziran ayında 21 bin 238, temmuzda 21 bin 253, ağustosta 21 bin 312 aktif mükellef bulunduğu kaydedildi.

Erzurum’da ağustos ayı bazında, 2017 yılı aralık ve 2018 temmuz ayına göre Gelir Vergisi, Basit Usulde Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Gelir Stopaj Vergisi, Gayrimenkul Sermaye İradı, Katma Değer Vergisi faal mükellef sayısında artış kaydedildi. Aralık 2017’ye göre en yüksek artış oranı yüzde 3.92 ile Kurumlar Vergisinde kaydedildi.

Erzurum’da 8 ayda kurulan şirket sayısı 2017 yılının ocak-ağustos dönemine göre yüzde 18,3’lük oranda artış gösterdi. Bir yıllık dönem bazında kurulan şirket artış oranı KUDAKA istatistik Bölgesinde yüzde 27.9, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesinde yüzde 15.12, Doğu Anadolu Bölgesinde ise yüzde 20.20 olarak belirlendi.

8 aylık bazda Erzurum’da 168 şirket, 4 kooperatif ve 75 gerçek kişi ticari işletmesi kurulumu gerçekleşti. 8 ayda 30 şirket ve 8 kooperatif tasfiye işlemi gördü, 17 şirket, 11 kooperatif ve 44 gerçek kişi ticari işletmesi kapandı.

TOBB verileri üzerinden DOSİAD araştırma Merkezince gerçekleştirilen analize göre, Erzurum’da ocak-ağustos aylarını kapsayan 8 aylık düzeyde kurulan şirket sayısı Doğu Anadolu Bölgesi toplamında yüzde 11,07, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi toplamında yüzde 37,41, KUDAKA istatistik Bölgesinde ise yüzde 61,09’luk oran edindi.

 

Erzurum’da ağustosta 11 şirket kuruldu. İlin kurulan şirket sayısı KUDAKA istatistik Bölgesi illeri toplamında yüzde 47.82, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illeri toplamında yüzde 27,5, Doğu Anadolu Bölgesi illeri toplamında ise yüzde 9,32’lik oran gösterdi.

Erzurum’da ağustos ayı bazında 11 şirket, 1 kooperatif ve 6 de gerçek kişi ticari işletmesi kurulumu gerçekleşti. Dönem içinde 1 şirket ve 1 de kooperatif tasfiye işlemi gördü. Ağustos ayında 1 şirket, 1 kooperatif ve 1 de gerçek kişi ticari işletmesi faaliyetine son verdi.

Erzurum’da teşvikli yatırım sayısı 401’e yükseldi. İlde bu yılın haziran ayında 1 bölgesel, ocak-haziran ayları kapsamında 9 bölgesel, 2 genel bazlı 11, 2001-2018 aralığında ise 102’si bölgesel, 299’u genel olarak toplam 401 yatırım teşvik kapsamına alındı. Teşvikli yatırımlar için 2.9 milyar tutarında harcama yapıldı.

Erzurum’da bu yılın ocak-haziran aylarını kapsayan dilimde 9 bölgesel, 2 re genel bazlı 11 yatırıma teşvik belgesi verildi. Bölgesel yatırımlar için 89, genel yatırımlar için 49 milyon olmak üzere toplam 138 milyon TL tutarında harcama yapıldı. Bölgesel yatırımlarda 648, genel yatırımlarda da 24 kişilik istihdam öngörüldü.

Erzurum’da 2001-2018 yılları arasında 102 bölgesel, 299 de genel ölçekli yatırım teşvik belgesine kavuştu. Bölgesel yatırımlar için 1.1 milyar, genel yatırımlar için 1.8 milyar TL olarak toplam 2.9 milyarlık harcama kaydedildi. Bölgesel yatırımlarla 4 bin 2, genel ölçekli yatırımlarla da 4 bin 5 kişi iş edindi.

Erzurum’un Doğu Anadolu Bölgesi toplamında 16 yıllık düzeydeki teşvikli yatırım payı yüzde 11.61, teşvikli yatırım harcaması payı ise yüzde 8.6 olarak kaydedildi. Son 16 yılda bölgede 3 bin 451, Erzurum’da ise 401 yatırım teşvik belgesine kavuştu.

DOSİAD araştırma Merkezince gerçekleştirilen analize göre, 14 ilin yer aldığı Doğu Anadolu Bölgesinde bu yılın haziran ayında 24, ocak-haziran ayları arasında 168’i bölgesel ve 32’si genel 200, 2001-2018 yılları arasında ise bin 473 bölgesel, bin 973 genel ölçekli 3 bin 451 yatırım teşvik kapsamına girdi.

Erzurum, Erzincan, Ağrı, Kars, Bayburt, Iğdır ve Ardahan illerinin yer aldığı Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesinde son 16 yılda 12.4 milyarlık harcamanın yapıldığı bin 146 yatırım teşvik kapsamına girdi. Erzurum’un Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi illeri toplamında teşvikli yatırım payı yüzde 35 olarak belirlendi.

Erzurum’un KUDAKA İstatistik Bölgesi teşvikli yatırım payı haziran ayında yüzde 33.3, ocak-haziran 2018 dönemi ölçeğinde yüzde 39.28, 2001-2018 yılları kapsamında ise yüzde 57.69’a yükseldi. Teşvikli yatırım harcama tutarı ise yüzde 56.7 olarak kaydedildi. 

Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinin yer aldığı KUDAKA İstatistik Bölgesinde haziran ayında 3 bölgesel, ocak-haziran ayları bütününde 20 bölgesel, 8 genel toplam 28, 2001-2018 yılları toplamında ise 185 bölgesel, 508 genel toplam 695 yatırım teşvik belgesi aldı.

Erzurum’da 8 ayda üretilen patent sayısı bölge toplamında yüzde 39.54, ağustos ayı ölçeğinde ise yüzde 14,28’lik dilim oluşturdu. İl patent üretimi bakımından bölge illeri içinde liderliğini devam ettirdi.

Erzurum’da ağustos ayında 1, yılın ocak-temmuz ayları kapsamında ise 19 patent üretildiği açıklandı. İlde patent üretiminin en yüksek olduğu dönem 4 patentle mart ayı oldu. Erzurum’da ocak, şubat ve temmuz aylarında 3, mart ayında 4, nisan ve haziran aylarında 2, ağustosta ise 1 patent üretimi kaydedildi.

Erzurum marka başvurusu sayısı bakımından bölge illeri sıralamasında 113 başvuru ile Malatya ve Elazığ’ın ardından 3’üncü sırada yer aldı. İlde ağustos ayında 9 marka başvurusu yapıldı. İlin Türkiye toplamında marka başvuru sayısı yüzde 0.17’lik oran oluşturdu,

2018’in sekiz aylık sürecinde ilden en fazla marka başvurusunun kaydedildiği dönemler 21 başvuru ile ocak ve nisan ayları oldu. TÜRKPATENT verilerine göre Erzurum’dan ocak ayında 21, şubat ayında 17, mart ayında 20, nisan ayında 21, mayıs ayında 13, haziran ayında 4, temmuz ayında 8, ağustos ayında da 9 marka başvurusu gerçekleşti.

Gelir eşitsizliği en düşük bölge Erzurum, Erzincan, Bayburt illerinin yer aldığı KUDAKA İstatistik Bölgesi oldu. Erzurum Bölgesinde 2016 yılında yüzde 11.3 olan yoksulluk oranı 2017 yılında yüzde 9.7’ye düştü.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre bölgesel yoksul sayıları ve yoksulluk oranları verilerine göre, Medyan gelirin yüzde 50'si bazında KUDAKA İstatistik Bölgesinde 2016 yılında 6.9 bin TL olan yoksulluk sınırı 2017 yılında 7.1 bin TL olarak bildirildi. Bölgede 2016 yılında 116 bin olan yoksul sayısı bir sonraki yılda 100 bine düşerken, 2016 yılında yüzde 11.3 olan yoksulluk oranı 2017 yılında yüzde 9.7’ye düştü.

Erzurum’da 2018’in ocak-ağustos ayları kapsamında kişi başına düşen il geliri 2,9 bin TL, kişi başına yapılan kamu harcaması ise 4,8 bin TL’ye ulaştı. İl, Doğu Anadolu Bölgesi illeri düzeyinde ağustos ayı gelir bazında Van’ın ardından 2, tahsil edilen gelir ve kamu hizmet harcamaları ise ilk sırada yer aldı. İl gelirin gideri karşılama oranı bakımından ise Malatya ve Elazığ’dan sonra3’üncü sırada kaldı.

Erzurum’da il geliri 2,2 milyar TL olurken, dönemde tahsil edilen gelir tutarı 930.4 milyon TL, toplam kamu hizmet harcamaları tutarı ise 3,7 milyar TL tutarında kaydedildi. İl gelirinin gideri karşılama oranı yüzde 25,14, tahsil edilen gelirin tahakkuka oranı ise yüzde 42,03 olarak bildirildi.

Erzurum’un ağustos bazlı vergi tahsilat oranı yüzde 60.9 olarak açıklandı. Ağustos’ta tahsil edilen verginin tahakkuk eden vergiye oranı Erzurum’da yüzde 60,90, KUDAKA istatistik Bölgesinde yüzde 61,06, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesinde yüzde 59,93, Doğu Anadolu Bölgesinde ise yüzde 54,77 oldu.

Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Ağustos ayı vergi tahakkuk ve tahsilat verilerini açıkladı. Erzurum’da ocak-ağustos ayları toplamında tahakkuk eden 1,1 milyar TL tutarındaki verginin 714,9 milyon TL’lik dilimi tahsil edildi. İlde tahsil edilen verginin tahakkuk eden vergiye oranı yüzde 60,90 olarak hesaplandı.

Erzurum’da ağustos ayında 90 ipotek, 597 de diğer yollardan olmak üzere toplam 687 konut satışı gerçekleşti. 2017 yılının ağustos ayına göre ipotekli konut satışları yüzde 56,5 oranında azalırken diğer yollarla yapılan konut satış sayısı da yüzde 7,9 oranında artış kaydetti. 2017 yılının ağustos ayında ilde 207 ipotek, 553 de diğer yollardan 786 konut satılmıştı.

İlde ocak-ağustos dönemini kapsayan 8 aylık ölçütte 5 bin 10 konut satıldı. Bu satışlardan bin 394’ü ipotek, 3 bin 616’sı ise diğer yollardan gerçekleşti. 2017 yılının aynı dönemine göre ipotekli konut satış sayısı yüzde 22,7 oranında azaldı, diğer yollardan yapılan konut satış sayısı ise yüzde 0,66 oranında arttı. 2017 yılının aynı döneminde ipotek yoluyla bin 804, diğer yollardan ise 3 bin 616 toplam 5 bin 396 konut satışı yapılmıştı.

Erzurum’da Temmuz 2018 döneminde 3 bin 141 motorlu kara taşıtı el değiştirdi. Devri yapılan araç toplamı içinde otomobil payı yüzde 68,5 oldu. Erzurum, Temmuz ayı devir sayısı bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında haziran 2018 döneminde olduğu gibi Malatya ve Elazığ’ın ardından 3’üncü sırada yer aldı.

Erzurum’da ay içinde 2 bin 599 otomobil, 60 minibüs, 15 otobüs, 838 kamyonet, 87 kamyon, 23 motosiklet, 2 özel amaçlı taşıt, 170 traktör olarak toplam 3 bin 794 motorlu kara taşıtının el değiştirdiği bildirildi. Erzurum’un bölge toplamında devir payı yüzde 16,66 olarak kaydedildi.

Erzurum’da 8,3 milyar TL tutarında kamu bankası, 3.15 milyar TL tutarında özel banka, toplamda ise 11,5 milyar tutarında nakdi kredi kullanımı gerçekleşti. İlde kişi başına düşen nakdi kredi tutarı 15,1 bin TL oldu. Erzurum Nakdi kredi kullanım tutarı bakımından, Bölge illeri sıralamasında ilk sırayı aldı

TBB Nakdi Kredilerin İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı verilerine göre Erzurum’da 2018 Temmuz ayı ölçeğinde kişi başına düşen nakdi kredi tutarı özel banka kredilerinde 4.14 bin TL, kamu bankası kredilerinde 11,0 bin TL, toplam nakdi kredi de ise 15,1 bin TL olarak hesaplandı.

Erzurum’un ekonomik gelişim ve kalkınmadaki yüksek performansı, yatırım amaçlı sektörel kredilere de yansıdı. İl gıda sektörü kredi kullanımı yüksekliği bakımından Bölge illeri içinde Malatya’nın ardından 2’inci oldu. Dönemde Malatya’da 242.1 milyon, Erzurum’da 153.3 milyon, Erzincan’da ise 112.2 milyon TL tutarında gıda sektörü kredisi kullanıldı.

Tarım sektörünün öncelikli olduğu Erzurum, bu sektör bazında kullanılan üretim kredileri bakımından yine liderliğini sürdürdü. Dönem içinde Erzurum’da 988.8 milyon, Malatya’da 956.9 milyon, Kars’ta 727.2 milyon, Ardahan’da 512.6 milyon, Elazığ’da 428.6 milyon, Erzincan’da 405.9 milyon, Van’da 395.1 milyon, Muş’ta 395.7 milyon, Iğdır’da 381.1 milyon, Bitlis’te 329.0 milyon, Ağrı’da 309.7 milyon, Tunceli’de 142.1 milyon, Bingöl’de 141.3 milyon, Hakkari’de 83.8 milyon TL tutarında tarım sektörü kredisi kullanıldı.