Kurlar artmaz ve petrol fiyatları mevcut seviyede kalırsa yaz sonunda doğalgaza en az yüzde 10'luk bir indirim bekleniyor.
Erzurumajans-Türkiye'nin Rusya'dan aldığı doğalgazın fiyatında yılbaşından geçerli
olmak üzere yüzde 10.25'lik indirim sağlandığı açıklandı. Enerji ve
Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, sağlanan indirimin BOTAŞ'ın
zararını telafi edeceğini, bu yüzden vatandaşın doğalgaz faturasına
yansımayacağını söyledi. Petrol fiyatlarındaki düşüş de Türkiye'nin
doğalgaz faturasını azaltacak. Peki petrol kaynaklı indirim vatandaşın
doğalgaz faturasının düşmesini sağlayacak mı? Bu sorunun cevabı "evet"
ama anlaşılan bunun için bir süre daha beklemek gerekecek. Türkiye
Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği Derneği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan,
doğalgaz ithalatı ve fiyatları konusundaki sorularımızı cevapladı.
Türkiye'ye doğalgazı kimler nasıl getiriyor?
Türkiye'nin
toplam doğalgaz ithalatının yüzde 80'i BOTAŞ tarafından
gerçekleştiriliyor. Kalan yüzde yüzde 20'lik dilim ise özel sektör
eliyle ithal ediliyor.
Rus doğalgazındaki yüzde 10.25'lik fiyat indirimi tüm ithalatı kapsıyor mu?
Hayır.
Açıklanan bu fiyat indirimi, Gazprom'un BOTAŞ'la arasındaki kontratlara
dayalı ithal edilen doğalgazı kapsıyor. BOTAŞ ayrıca İran, ve
Azerbaycan'dan da gaz ithalatı yapıyor. Onlarla ilgili bu konuda yeni
bir gelişme yok. Ayrıca özel sektör ithalatçıları da var. Bunların
hepsinin kontratları kendine özgü ve farklı farklı? Tabii bir de
gemilerle getirilen sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatı var.
Rus gazındaki indirim neden vatandaşın faturasına yansımıyor?
Bir
kere, BOTAŞ doğalgaz ithalatını döviz karşılığında yapıyor. Getirdiği
gazın satışını ise Türk parasıyla yapıyor. Şimdi sağlanan bu yüzde
10.25'lik indirim dolar kurunda yaşanan hızlı yükselişin yol açtığı
kaybı bile telafi etmiyor. Bu yüzden BOTAŞ, Rusya'dan aldığı indirimi
satış fiyatlarına yansıtmıyor. Çünkü yansıtırsa zararı artar.
O halde doğalgazda indirim beklemek hayal...
Öyle
değil. Aslında önümüzdeki dönemde doğalgaz perakende satış fiyatlarında
bir indirim yapılması da pekala mümkün. Şöyle izah etmeye çalışayım.
BOTAŞ'ın çeşitli ülkelerle yapılmış doğalgaz alım kontratlarından büyük
bir bölümü petrol fiyatlarına endeksli bir doğalgaz fiyatı formülü
içeriyor. Yani petrol fiyatları artınca artan, düşünce de gerileyen bir
fiyat bu. Son bir yılda da petrolde hızlı bir düşüş yaşandı.
Yani şimdi vatandaşın gaz faturası da mı düşecek?
Dolaylı
olarak evet ama şimdi değil. Çünkü petrol fiyatının düşmesi BOTAŞ'ın
formüle dayalı fiyat içeren doğalgaz kontratlarındaki fiyatlara 6-9 ay
geriden yansıyor. BOTAŞ'ın kontratlarındaki fiyatlar formüle dayalı
olarak nisan ve temmuz aylarında düzeltilecek. Yani petrol
fiyatlarındaki düşüş ithalat fiyatlarına yansıtılacak. Yani Rusya'nın
indiriminden sonra bir de bu yolla mı indirim olacak? Evet. BOTAŞ'ın
daha önce Gazprom ile yürüttüğü fiyatları düşürme görüşmeleri vardı.
Yapılan 10.25'lik indirim, formüle dayalı indirim öncesi bir indirimdi.
Doğalgaz ithalat fiyatında petroldeki düşüşe dayalı yaşanacak indirimin
tüketicilere yansımasını görebileceğiz.
Bunun için bir zaman verebiliyor musunuz?
Öncelikle
nisan ve temmuz aylarında yapılacak petrolde düşüşe dayalı fiyat
indirimlerinin, BOTAŞ'ın kur artışından kaynaklanan zararlarını da
telafi etmesi gerekiyor. Zararın telafisinden sonra fiyatlardaki düşüş
vatandaşa yansıtabilecektir. Yılın son çeyreğine doğru bunu
görebileceğimizi düşünüyorum.
Ne kadarlık bir indirim olur?
İndirim
oranı gelişmelere ve fiyatı etkileyen faktörlerdeki gelişime bağlı
olarak değişir. Şayet kurlar mevcut seviyesini korur, petrol fiyatları
da 60-65 dolar bandının üzerine çıkmazsa önümüzdeki kışa doğru
Türkiye'de doğalgaz tüketicilerine yönelik bir fiyat indirim bekliyorum.
Bu da yüzde 10'dan az olmayacak bir indirimdir.
Peki özel sektördeki ithalatçıların fiyatı da düştü mü, düşecek mi?
Onların
tedarik fiyatı konusunda piyasada net bir bilgi yok, yorum yapmak zor.
Ancak bazı firmalar tedarik fiyatlarının, tüketiciye satılan fiyattan
daha yüksek olduğunu deklare ediyorlar zaman zaman. Gazprom'un piyasada
petrole dayalı yeni oluşacak fiyatları özel sektöre de uygulamasını
bekliyoruz.
Bu özel sektör ithalatçılarının sorunu tüketiciyi ilgilendiriyor denilebilir mi?
Piyasadaki
arzın yüzde 20'sini özel sektörün ithalatı oluşturduğu için gazın bir
kısmı piyasaya daha yüksek fiyattan girecek ister istemez. Çünkü sizden
almıyorum diyebileceğiniz bir durum yok ortada. BOTAŞ'ın arzı
karşılayamadığı noktalarda özel tedarikçilerden alınacak daha yüksek
fiyatlı doğalgaz kullanıma sunulmak zorunda. Şayet bu söylediğimiz
gerçekleşirse, yani özel sektör tedarikçileri, BOTAŞ seviyesine yakın
bir fiyat oluşumu sağlayamazlarsa özel tedarikçilerden maliyet bazlı gaz
alan serbest tüketici ve toptan satış şirketleri daha yüksek fiyatla
doğal gaz sağlayacak ve piyasada sorun olacaktır. (Dünya Gazetesi)
