Bir halk hikàyesi ve Erzurum...

Bir halk hikâyesi üzerinden çok yoğun stresler yaşadığımız bugünlerden, daha sakin ve huzurlu bir pazar günü geçirmeniz dileklerimle bir halk hikâyesine ve biraz geçmişe uzanmak istedim. 

Erzurum: üzerine en çok şiirler yazılan birkaç şehirden biri. Şairlerden şiirler ve her devirde halk ozanlarından deyişler seslendirilen Anadolu'nun folklorik kültürel derinliğine ve zenginliğe sahip kadim şehirlerinden biri. Halk hikàyelerinin ve kültürünün kâmil mânâda piştiği ve demlendiğı önemli kültürel mekânlardan biri Erzurum. Hemen hepimizin ilkokul sıralarından itibaren ilgiyle okuduğumuz halk hikayelerimizden klasikleşen Kerem ile Aslı Hikâyesi kültürümüze renk katar. Aslı'nın sevdâsı uğruna yollara düşen Kerem ile Aslı hikayesinde; Erzurum'dan bahsedildiği en önemli kısım Kerem ile yol arkadaşı Sofu'nun  Erzurum'un Gediği'ne vardıklarında tipiye, borana tutulmalarının anlatıldığı sahnedir. 

Nice yerler dolaştıktan, nice yollar aştıktan sonra Erzurum'a yönelen Kerem ile yol arkadaşı Sofu Erzurum'un girişindeki gediğe, şimdiki anlàtımı ile  Deve Boynun'da, bazı rivayetlerde Lâleli Dağı'nda tipiye tutulurlar.Gediği aşıp Erzurum'a ulaşmak gayretindedirler. Ancak boran, tipi, kar geçit vermez. Yol arkadaşı Sofu çok endişelenir. Ermiş olduğuna inandığı Kerem'den geri dönülmesini veya yol vermesi için dağa seslenmesini ister. 

Vefatından yıllar önce Erzurum'u ziyaret eden ve kendisini tanımaktan ve dinlemekten çok mutlu olduğum, şiirlerinden keyif aldığım bir Erzurum sevdâlısı Azerbaycanlı büyük şair rahmetli Mehmet Aslan'nın " Erzurum'ün Gediği'nde isimli şiir kitabında da yer alan şu özlü sözlerle seslenir.

"Erzurum'un gediğine varanda
Onda gördüm bürem bürem gar gelir
Lele dedi; gel bu yoldan gayıtağ
Dedim Lele bu gayretime ar gelir"

Âşık Kerem Erzurum'da kaldığı sürelerde rivayet edilir ki; halk kahvelerinde saz eşli?inde aşkını dillendirmekte, sohbetler yapmakta ve deyişler seslendirmekte.. Günümüzde Erzurum kadın barlarının bir bölümünün ezgisini oluşturan "Gelme ecel gelme" isimli sevda, gurbet, hasret kokan lirik ve Erzurum'un zorlu hayatı'nın da anlatıldığı duygu yüklü ve Kerem'e ait o güzelim halk deyişlerinden bir örnek:

Bir han köşesinde galmışam hasta
Gözlerim kapıda, kula?ım seste
Kendim gurbet elde, gönlüm heveste
Gelme ecel gelme üç gün ara ver
Al benim sevdâmı götür yàre ver

Erzurum dağları duman dildedir
Başım yastıktadır, gözüm yoldadır
Aslı hayin yârdır, adam aktadır
Gelme ecel gelme üç gün ara ver
Al benim sevdàmı götür yâre ver

Erzurum dağları kardır geçilmez
Ayrılık şerbeti zehirdir içilmez
Gizli sırdır her adana açılmaz
Gelme ecel gelme üç gün ara ver
Al benim sevdâmı götür yâre ver

Felek sen mi galdın bana gülecek
Akıttın gözyaşımı kimler silecek
Kerem'e dediler Aslı'n gelecek
Gelme ecel gelme üç gün ara ver
Al benım sevdàmı götür yâre ver