Yeni normalin formülü: Maske ve sosyal mesafe

Erzurumajans-Yeni normal denilen hayata yavaş yavaş dönüyoruz. Türkiye’nin koronavirüsle mücadelesindeki başarı, normal hayata geçmeye başladığımız bu günlerde insanların biraz daha rahat hareket etmesine sebep oluyor. 

SORU: Yeni normal denilen hayata yavaş yavaş dönüyoruz. Türkiye’nin koronavirüsle mücadelesindeki başarı, normal hayata geçmeye başladığımız bu günlerde insanların biraz daha rahat hareket etmesine sebep oluyor. Alışveriş merkezleri açıldı. Sosyal medyada kuyruğa girmiş insanlar gördük. Mutlaka pozitif kişiler de hastalık belirtisi göstersin ya da göstermesin buralara gidecek. Kendimizi nasıl koruyalım? Havalandırma risk oluşturur mu?

CEVAP: Enfeksiyon hastalıklarıyla ilgili bir kurum olan Center of Disease Control'ün yakın zamanda çıkmış kapalı alanlarda virüs bulaşmasına ilişkin bir makalesi var. Bu makalede virüsün 23 Ocak'ta Çin'in Vuhan kentinden, bir başka eyaletteki Guangzhou kentine gelen ve 24 Ocak'ta bir restoranda yemek yiyen aileler arasında nasıl yayıldığı anlatılıyor. Restoran 5 katlıydı ve camsızdı. Her katta ayrı bir havalandırma vardı. Restoranın 3. katı 145 metrekareydi ve her masanın arası 1 metreydi. Restoranda toplam 91 kişi vardı ve 83 kişi 3. katta 15 masada yemek yediler. Havalandırmanın giriş ve çıkışı masalardan birinin tam üzerindeydi. 3. katta yemek yiyen 10 kişi Covid-19 kaptı. Diğer 73 kişi yakın akraba olup 14 gün karantinada kaldılar. Bu süre içinde bir belirti gelişmedi. Yakınların boğaz sürüntülerinden ve havalandırma sisteminin giriş ve çıkışlarından alınan örnekler negatif geldi. Bu incelemeden çıkan sonuç hastalığın havalandırmanın içinden gelmediği, muhtemel bulaşma yolunun damlacık taşınması ile olduğudur. Havalandırma sistemi, kişilerin solunum sisteminden çıkan virüslerin yayılmasını kolaylaştırmış olabilir.

Ayrıca alışveriş merkezlerinin, havalandırma sistemleri içeride dolaşan havayı süzerek ortama verir. Koronavirüs taşıyan damlacıkların büyüklüğü 0,5 mikrondur. Merkezî havalandırmalardaki filtreler 0,1 mikron büyüklüğündeki nesneleri neredeyse yüzde 99 oranında başarıyla süzer. Bu yüzden havalandırmadan değil, maskesiz yakın temastan çekinmek gerekir.

Havalandırma olmadan da damlacıkların konuşan bir kişinin ağzından bir odaya dağılma hızı beklenenin çok üstünde hızlıdır. Yani virüsü karşıdaki kişiye bulaştırmak için mutlaka hapşırmak ya da öksürmek gerekmez. Burada ihtimal, virüsün havada asılı kalan damlacıklar yoluyla bulaştığıdır.

Bu yüzden alışveriş merkezleri gibi kalabalık ve kapalı mekânlarda maskesiz dolaşmamak ve mümkün olduğu kadar insanlarla aramızdaki sosyal mesafeyi korumak gerekir. Özellikle ürün seçerken ve kasada ödeme yaparken bu mesafenin kaybolmamasına itina edilmelidir.

SORU: Kafamda kaşıntı var kaşıdığım zaman tırnaklarımın arasına aşırı derecede kepek ya da saç derisi geliyor. Saçlarım uzunken bu sorunu daha çok yaşıyorum. Saçlarımı kazıttım. Saçlarım 1 aylık uzadı. Kafamın üst bölgesinde ve ensemde ağrı yapan iltihaplı sivilceler çıktı. Çok kaşınıyor. Bazen kendi kendine sönüyor. Bu iltihaplı sivilceler neden kaynaklanıyor? Ne yapmam lazım? (Adem Dinke)

CEVAP: Saçlarınızın yağlı olduğu anlaşılıyor. En az iki günde bir yıkamanız lazım. Sık yıkama şampuanı kullanın. Ardından eczanede satılan kepek şampuanları ile köpürtüp 5 dakika bekleyip durulayın. Eğer yeterli gelmezse doktora başvurmanız gerekiyor, ilaçlı tedaviler gerekebilir.

SORU: Son 5 senedir deniz ve göl balıklarını yedikten 2 saat sonra zehirlenme gibi belirtiler yaşıyorum. Şiddetli ishal oluyorum ve kusuyorum. En son geçtiğimiz gün denemek için balığın küçük bir parçasını yedim ve yine aynı şeyleri yaşadım. Sebebi nedir ve ne yapabilirim? (Refik Şekeroğlu)

CEVAP:  Çocuklarda daha çok erişkinlerde ise daha az görülen gıda alerjilerinde tüm sistemler etkilendiği gibi mide ve bağırsak sistemleri de etkilenir. Balık alerjilerinde balığın iskelet kasında bulunan alerjik bir protein rol oynamaktadır. Bu protein balıkların çoğunda vardır. Ancak balık alerjisi olan bir kimsenin her balığa alerjisi olur diye bir şey yoktur. Bazı balıklar bol miktarda histidin maddesi içerir. Balık uygun bir şekilde işlenmemişse histidin maddesi histamine dönüşür. Bu da alerjik reaksiyona neden olur. Özellikle uzun süre güneş altında bekleyen bayat balıklarda balık zehirlenmesi ortaya çıkabilir. Balık yedikten kısa bir süre sonra vücutta kızarıklık, kaşıntı, şişme olabilir. Bayat balık yedikten sonra karın ağrısı, ishal, kramplar, gaz şikâyetleri, mide yanması ve hazımsızlık ortaya çıkabilir.

Türkiye Gazetesi