TANAP faturalara yarasın!

Erzurumajans-Son yıllarda ortak birçok büyük projeye imza atan Türkiye, Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum petrol ve doğalgaz boru hattından sonra Azerbaycan işbirliğiyle TANAP’ı da hayata geçirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı törenle açılışı yapılan TANAP, Hazar Denizi kaynaklarının güvenli ve ekonomik güzergâhlardan dünya pazarlarına taşınması konusunda önemli bir rol üstlendi. Doğalgaz ve petrol geçiş hatları Türkiye’yi dünyanın en stratejik noktalarından biri haline getirdi. 845 kilometre uzunluğundaki Rusya – Türkiye doğal gaz boru hattı, Mavi Akım Gaz Boru hattı, İran – Anadolu doğal gaz ana iletim hattı, Bakü-Tiflis-Erzurum doğal gaz boru hattı ve Türkiye-Yunanistan doğal gaz hattından sonra TANAP Doğal Gaz Boru Hattı da devreye girdi.

Türkiye’nin ve haliyle Doğu Anadolu Bölgesi’nin ‘yükselecek refahı’ olarak nitelendirilen tüm bu hatların vazgeçilmez güzergâhı Erzurum oldu. Enerji İpek Yolu’nun en önemli noktası olan kent, özellikle TANAP projesinden sonra milyarca metreküplük doğalgaz akışına yön verecek en önemli merkez haline geliyor. Bunun da orta vadede Erzurum’a büyük bir katma değer sağlaması bekleniyor.

TANAP, Türkiye Gürcistan sınırında Ardahan ili Posof ilçesi Türkgözü köyünden başlayarak Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 ilden geçiyor ve Yunanistan sınırında Edirne’nin İpsala ilçesinde son buluyor.

TANAP’tan 2018’de 16 milyar metreküp doğalgaz gönderilmesi planlanıyor. Bu miktarın 6 milyarı Türkiye’ye, 10 milyar metreküpü de TAP vasıtasıyla Avrupa’ya sevk edilecek. Söz konusu boru hattı Yunanistan’ın kuzeyi, Arnavutluk ve Adriyatik Denizi’nden geçerek doğalgazı İtalya’ya ulaştıracak. Mevcut uzunluğu 878 kilometre olacak boru hattının, 2020 yılında faaliyeti geçmesi planlanıyor.

Öte yandan Türkiye’nin şu an uluslararası alanda 5 doğalgaz boru hattı bulunuyor. Türkiye, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı, Mavi Akım ve Türkiye-Rusya Doğalgaz Boru Hattı ile Türkiye-İran Doğalgaz Boru Hattı’ndan gaz tedarik ederken, Avrupa ile bağlantıyı sağlayan Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Boru Hattı üzerinden de Yunanistan’a gaz gönderiyor.

Türkiye 2007’de faaliyete giren Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı üzerinden yıllık 6,6 milyar metreküp, Mavi Akım’dan 16 milyar metreküp ve Türkiye-Rusya Doğalgaz Boru Hattı’ndan da 14 milyar metreküp gaz ithal ediyor. İran üzerinden ise boru hattıyla Türkiye’ye yıllık yaklaşık 10 milyar metreküp gaz girişi sağlanıyor.

Bu ara ‘TANAP projesinin Türkiye ve Azerbaycan Enerji Politikalarındaki yeri ve önemi’ konulu bir makale kaleme alan Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyelerinden Nuray Erdoğan, Güney Gaz Koridoru’nun Avrupa ülkelerinin olduğu kadar Türkiye’nin çıkarları açısından da önemli olduğunu vurguladı.

Erdoğan makelesinde şu ifadelere yer verdi: “Bu gaz koridorundan önce Türkiye’nin Azerbaycan’la birlikte gerçekleştirdiği; “BTC, BTE (Bakü-Tiflis Erzurum gaz boru hattı) projelerinde Türkiye sadece transit ülke konumundayken, GGK’da Türkiye değer zincirinin hemen hemen her halkasında yer almaktadır. TPAO aracılığı ile GGK’nin üretim ayağı olan yüzde 19’luk hisseye sahiptir. Yine GGK’nun taşıma ayağının ilk halkasını oluşturan güney Kafkasya Boru Hattı’nda TPAO %19’luk paya sahiptir. GGK’nun en önemli halkasını oluşturan TANAP projesinde ise BOTAŞ %30’luk paya sahiptir. Bu durum Türkiye’nin hem bizzat doğalgaz üreteceği hem de ürettiği doğal gazı kendi boru hatları vasıtasıyla taşıyabileceği anlamına gelir. Bu durumda Türkiye Şah Deniz sahasından 2044’e kadar 28 milyar dolarlık gelir elde edecektir. Türkiye’nin 2045’e kadar boru hattı işletmesinden 17 milyar dolarlık gelir sağlaması beklenmektedir.”

TANAP boru hattının Türkiye’ye giriş noktası Gürcistan sınırında yer alan Ardahan ilinin Posof ilçesi, Türk gözü Köyü’nden başladığını anımsatan Nuray Erdoğan, “Türkiye toprakları üzerinden 20 il, 27 ilçe ve 600 köyden geçip uzun bir mesafe kat ettikten sonra, Yunanistan sınırında Edirne’nin İpsala ilçesinden itibaren TAP boru hattı ile birleşiyor. 1850 km uzunluğunda olan TANAP boru hattının 20 kilometresi Marmara Denizi’nin altından geçiyor. TANAP projesinde Azerbaycan kaynak ülke Türkiye ve Gürcistan ise hem tüketici hem transit ülke konumundadır” dedi.

TANAP projesinin maliyetinin 10 milyar dolar olduğunu da belirten Erdoğan, şöyle devam etti. “Dünya Bankası projeye 800 milyon dolar kredi vermiştir. Bu kredinin 400 milyon doları TANAP için BOTAŞ’a, 400 milyon doları da Azerbaycan’ın GGK A.Ş (SGC) şirketine verilmiştir. 27 Haziran 2012’de Türkiye ve Azerbaycan arasında TANAP’la ilgili imzalanan anlaşma çerçevesinde Şahdeniz alanında üretilen gazın 16 milyar m3 Türkiye’ye girecektir. Bu gazın 6 milyar m3 Türkiye’nin iç pazarında kullanılacak, 10 milyar m3 ise Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına aktarılacaktır. TANAP boru hattının taşıma kapasitesini 2023 yılında 23 milyar m3, 2026 yılında 31 milyar m3 çıkarılması planlanmıştır. TANAP’tan Türkiye’ye ilk gaz 2018’de ulaşacak ve TANAP 2020 yılı başından itibaren TAP boru hattına bağlanarak Avrupa’ya gaz taşıyacaktır TANAP’ın kullanım da kalma süresi 49 yıldır.” 

Onur SAĞSÖZ/Pusula