?İnsanlar ölüsüne kıymıyor bağışlamak için ama canlısını veriyor"

Türkiye’de kadavra bağışının çok düşük olduğunu söyleyen Atatürk Üniversitesi Organ Nakli Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Gürkan Öztürk, “İnsanlar ölüsüne kıymıyor bağışlamak için ama canlısını veriyor. Amerika’da karaciğer nakillerinin yüzde 98,2’si kadavradan. Onlar da bekleme listesinde çocuk ölmüyor, bizde bekleme listemizde çocuklar ölüyor” dedi.

 

Organ bağışı, çeşitli organ yetmezliği rahatsızlıkları nedeniyle ağır tedavi gören hastalar için tek umut. Organ bağışında önemli olan kadavradan nakil ise ülkemizde oldukça düşük. Bu durum bekleme listesinde olan hastaların zamanında uygun donör bulunmadan hayatını kaybetmesine neden oluyor.

 

Atatürk Üniversitesi Organ Nakli Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Gürkan Öztürk, “Amerika’da karaciğer nakillerinin yüzde 98,2’si kadavradan. Bizde çoğusu canlı. Yılda 6 bin civarında da nakil yapıyorlar. Onlar da bekleme listesinde çocuk ölmüyor. Bu çok önemli. Bizim bekleme listemizde çocuklar ölüyor. Canlı vericili yapmakta ısrardan vazgeçmek, kadavra sayısının artması lazım. Türkiye’de ince bağırsak nakli, pankreas nakli, aynı anda pankreas ve böbrek nakli ya da çoklu nakil, yani karaciğer, pankreas, ince bağırsak birlikte nakil yok. Neden? Kadavra bağış sayımız yeterli değil. Buna sıra gelmiyor. İnce bağırsak, pankreas, akciğer, kalp, kornea nakilleri kadavra bağışı yoksa bunlar olmuyor. Sadece karaciğer ve böbrek nakliyle de nakil olmuyor. Bir yerde kalmış oluyorsunuz. Bu işin Türkiye’de net olarak bağış sayısının artırılması, beyin ölümü bildirim sayısının artırılması ve sonuçta işin tamamen kadavra nakline dönmesi lazım. Bizde enteresan bir şey var. İnsanlar ölüsüne kıymıyor bağışlamak için ama canlısını veriyor. Ama aynı adama hastan öldü organını bağışla desen onay vermiyor” dedi.

 

 

Erzurum, Türkiye ortalamasının üzerinde

 

Erzurum’da kadavra ve canlı verici oranlarının yarı yarıya olduğunu kaydeden Öztürk, “Türkiye’de 1976’tan beri yapılan böbrek nakil sayısı 50 bin civarında. 2021’de üç bin civarında canlı verici, 300 civarında da kadavra vericili var, yani yüzde 10. Bizde yüzde 50 bu rakam. Türkiye’de yaklaşık 19 bin 500 civarında karaciğer nakli yapılmış 18 Ekim’e kadar. Kadavra vericilerin canlı vericilere oranı yüzde 20, bu oran bizde yüzde 40. Toplamda 765 vaka yapmışız, bunun 403’ü canlı, 363’ü kadavra vericili. Türkiye’deki rakamlardan farklı. Genellikle kadavra kullanımı bizim kadar değil. Bunun önemli sebebi var. Birincisi organı iyi değerlendirmiş olmamız, patolojiyi çok iyi kullanıyor olmamız” diye konuştu.

 

18 yıldır hizmette

 

Erzurum’da 18 yıldır hizmet veren Atatürk Üniversitesi Organ Nakli Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde bugüne dek 451 böbrek nakli yapıldı. Bu nakillerin 233’ü canlı vericili, 218’i ise kadavra vericili. 26 çocuğa nakil yapılırken bekleme listesinde 221 kişi var. Bu zamana kadar 314 de karaciğer nakli yapıldı. Bu nakillerin 170’i canlı vericili, 144’ü ise kadavra vericili. 34 çocuğa karaciğer nakli yapılırken bekleme listesinde ise 90 kişi bulunuyor. Karaciğer nakillerinde ilk bir yılda sağ kalım oranı ise yüzde 90.

 

 

Çocuk nakilleri askıda

 

Kentte çocuk gastroenteroloji uzmanı bulunmadığı için sıkıntı yaşadıklarını aktaran Prof. Dr. Gürkan Öztürk, “Çocuk gastroenteroloğumuz yok şu anda. Bu bizim ciddi bir sıkıntı. Özellikle acil hastalarda sıkışıyoruz. En büyük sorunlarımızdan birisi, şu anda çocuk nakillerde çocuk karaciğer naklinde sıkıntıdayız, askıya aldık. Adam bulamıyoruz. Bir arkadaş gelmişti, sağlık sorunları çıktı, dolayısıyla takipteki hastalarımızı takip ediyoruz ama yeni başvuruları başka yerlere göndermek zorunda kalıyoruz” ifadelerini kullandı.

 

Onbinlercesi listede

 

Türkiye’de toplamda 31 bin 295 kişinin organ beklediğini dile getiren Prof. Dr. Öztürk, “Bunlardan 1328’i kalp, 23 bin 633’ü böbrek, 2 bin 438’i karaciğer, 273’ü pankreas, 174’ü akciğer, 3 bin 447’si kornea, 2’si ince bağırsak. Toplam rakam bizimle benzer nüfusa sahip İngiltere’de 7 bin. Türkiye’de yılda yaklaşık 430 bin kişi ölüyor. Bunların belirli bir kısmı 3. düzey yoğun bakımda ölüyor. Beyin ölümü bildirimi ile ilgili sıkıntımız var. Bir sürü insan bekliyor” diye kaydetti.