Ekmekteki kayıp ekonomi!..

Erzurum Ajans-Yılda yaklaşık 7 milyar dolar para ödeyen Türk halkının israf ettiği ekmeğin ekonomik büyüklüğünün yıllık 700 milyon doları bulduğu bildirildi.

Türkiye Fırıncılar Odası tarafından hazırlanan ‘Ekmekteki Kayıp Ekonomi’ raporu sofraların değişmez besini olan ekmeğe karşı farkında olmadan yapılan 'saygısızlığı' gözler önüne serdi. Rapora göre her 10 ekmeğin dokuzu mideye gidiyor, biri ise israf ediliyor. Türk halkı her yıl ekmeğe 7 milyar dolar para ödüyor. İsraf edilen ekmeğin ekonomik büyüklüğü ise yıllık 700 milyon doları buluyor. Ülkemizde günlük ekmek üretimi yaklaşık 120 milyon adedi bulduğuna yer verilen raporda, buna göre Türkiye'de her yıl yaklaşık 44 milyar adet ekmek üretiliyor. Bu ekmeklerin yüzde 16'sını evlerde olmak üzere, yaklaşık 40 milyar adetini tüketiyor, 4 milyar adeti de israf ediliyor. Günlük kayıp rakamı 1.9 milyon doları aşıyor. ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinde kişi başına ekmek tüketimi yıllık 40-50 kilogram arasında değişirken, Türkiye'de ise bu ülkelere kıyasla kişi başına 3-4 kat daha fazla ekmek tüketiliyor.

Ekmeğin çöpe atılmasında en önemli faktör bayatlama. Bayatlayan ekmeğin yüzde 6'sı direkt çöpe atılıyor, yüzde 35'i ise hayvan yemi olarak kullanılıyor. Ekmek israfının yüzde 70'ini lokanta, restorant, yemekhaneler gibi toplu yemek tüketim yerlerindeki israf oluşturuyor. Ekmekteki israfa özellikle büyük kentlerde mevcut fırın sayısı ve kapasitesinin ihtiyaçtan çok fazla olması, rekabet sebebiyle tüketim miktarından fazla üretim yapılması ve tüketicinin ihtiyacından fazlasını satın alması neden oluyor.

Yapılan araştırmalara göre, Türk halkı günlük enerjisinin yüzde 44'ünü sadece ekmekten, yüzde 58'ini ise ekmek ve diğer tahıl ürünlerinden sağlıyor. Gelir seviyesi yükseldikçe ekmek israfı da artıyor. Düşük gelir gruplarında ekmek tüketimi fazla ancak, israf az oluyor. Gelir düzeyi arttıkca ekmek tüketimi azalıyor, ancak israf artıyor. Kişi başına ekmek tüketimi köy ve kentlere göre de değişiyor. Kentte yaşayan halka günde 1.25, kırsal kesimde yaşayanlara ise günde 1.5 ekmek düşüyor.

Hanehalkının sayısının artması ile tüketilen ekmek sayısı arasında da doğru bir ilişki bulunuyor. Türkiye’de düşük gelir gruplarındaki hanelere bir bireyin eklenmesi, buna karşılık toplam gelirin sabit kalması durumunda aile ekmek harcamasını artırıyor. Hane halkları üzerinde yapılan ölçümlerde geliri artan ailelerin ekmek tüketimleri de yüzde 56 oranında artıyor. Ekmek tüketimleri yaşa bağlı olarak da değişiyor. İnsanların yaşı arttıkça ekmek tüketimleri de kiloları da artıyor.

Diğer yandan gecekonduda oturanların ekmek tüketimleri lüks semtlerde yaşayanları ikiye katlıyor. Orta direk aileler, yüksek ve en zengin harcama grubunda yer alan ailelere göre daha çok ekmek tüketiyor. Araştırmalara göre, Türk insanı ekmeği saklamayı bilmiyor. Türk halkının yüzde 48'i ekmeği en fazla poşette saklıyor. Bunu sırayla yüzde 25.3 ile plastik kap, yüzde 12.2 ile buzdolabı, yüzde 9.97 ile ekmek dolabı, yüzde 4.6 ile diğer yöntemler izliyor. Buradan da anlaşılacağı üzere ekmeği uzun süre saklamanın en etkili yolu olan buzdolabı halk arasında çok yaygın değil. Saklamayı bilmediğimiz gibi, ne olur ne olmaz diyerek ihtiyaçtan fazla ekmek alınıyor.