Çoban Dede'de restorasyon katliamı!..

Erzurum Ajans-İlhanlılar döneminde Erzurum - Ağrı karayolunun 55’inci kilometresinde Aras nehri üzerine yaptırılan tarihi Çobandede köprüsü ‘restorasyon kurbanı’ oldu. En son 1946 - 1948 yılları arasında onarımdan geçirilen ve yıkılma tehlikesi bulunduğu için trafiğe kapatılan tarihi köprüde Karayolları 12’inci Bölge Müdürlüğü yıllar sonra restorasyon çalışması başlattı. Ancak çalışmalar sırasında kemer gözlerden birinin yerle bir olduğu öne sürüldü.

Yıllarca define avcıları tarafından yağmalanan ve taşları yerinden sökülen tarihi köprünün restorasyon projesindeki hata nedeniyle yıkıldığı iddia edildi. Konuyla ilgili Karayolları 12’inci Bölge Müdürlüğü yetkililerinden herhangi bir açıklama yapılmadı. Bu arada restorasyonu yapan firma yıkılan kemer gözün bulunduğu yerde ‘kurtarma’ çalışması başlattı. Yıllara meydan okuyan tarihi köprüyü geleceğe taşımak için yapılan restorasyon çalışması sırasında yaşananlar “Bu nasıl restorasyon?” sorusunu gündeme getirdi.

İŞTE TARİHİ ÇOBANDEDE KÖPRÜSÜ

Pasinler ilçesinin 15 kilometre doğusunda Aras Nehri üzerine inşa edilen Çobandede Köprüsü İlhanlı hükümdarı Gazan Han'ın zamanında yörede yapılan imar çalışmaları sırasında Veziri Salduzlu Emir Çoban Noyin tarafından l297-1298 yıllarında yapıldı. Köprünün yapı formu ve baş kısmındaki bezemeler Selçuklu ve İlhanlı üslubunu yansıtıyor.

128 METRE UZUNLUĞUNDA

Karga Pazarı ve Aras nehirlerinin birleştiği yerde yapılan köprü 128 metre uzunluğunda, 8,5 metre genişliğinde. Köprünün en büyük kemer açıklığı l3 metre olup en yüksek noktası da 30 metre. Yedi yuvarlak kemerli gözden meydana gelen köprünün ilk gözü son yıllarda yapılan onarım sırasında kapatıldı. Köprünün kemerleri siyah, kırmızı ve gri renkli kesme taşlardan oluşuyor. Taşların işlenişinde son derece ahenkli ve iyi bir işçilik gözleniyor.

64 YIL ÖNCE ONARILDI

Ayrıca köprü ayaklarının altına yatay olarak ardıç ağaçları da yer alıyor. Böylece köprünün batmaması sağlanıyor. Köprü ağırlığını hafifletmek için de tampon duvarları arasında boşluklar bırakıldığı görülüyor. Köprünün ayakları üzerinde son derece güzel işlemeleri olan köşkler de yer alıyor. Yüzyıllar içinde sadrece birkaç kez onarılan köprünün l872 yılı onarımını gösteren kitabe güneydeki korkuluk üzerine bulunuyor. Bu onarım öncesinde, l727 yılında da bir onarım daha geçiren köprü bunun dışında 1946-l948 yıllarında bir kez daha onarıldı. (Onur SAĞSÖZ / Palandöken)