Bütçeyi ihtiyat akçesi ve tüketim ayakta tuttu

Erzurumajans-Bu yıl ihtiyat akçesiyle birlikte Merkez’den 40.7 milyar lira alındı. Tüketimin arttığı ise vergi gelirleriyle ortada. Vergi gelirleri de son bir yıllık dönemde yüzde 21 artış kaydetti. Dış ticaretten alınan veriler ise yüzde 40’a yakın yükseldi.

Türkiye’nin Ocak 2020’ye ilişkin bütçe uygulama sonuçları belli oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığının açıkladığı verilere göre, ocakta bütçe gelirleri geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 26 artarak 122,2 milyar liraya, bütçe giderleri yüzde 9,6 artışla 100,7 milyar liraya ulaştı. Bütçe, ocakta 21,5 milyar lira fazla verirken, 34,2 milyar lira faiz dışı fazla gerçekleşti. Merkez Bankası’nın kötü gün parası olarak tabir edilen ihtiyat akçesiyle birlikte gelirlerde de artış kaydedildi. Ocak 2019’da Merkez’in karını erkenden alan bakanlık, o dönemde bütçeye 33.8 milyar dolar eklemişti. Ocak 2020’de ise ihtiyat akçesi de işin içine girince bütçeye 40.7 milyar lira daha geldi.

Öte yandan geçen yıla göre vergi gelirleri de yüzde 21,1 arttı. Sadece vergi geliri 55.6 milyar liradan 67.4 milyar liraya çıktı. Katma değer vergisi (KDV) geliri yüzde 16,1 yükselirken, özel tüketim vergisinde de (ÖTV) yüzde 22,2’lik artış kayıtlara geçti. Son bir yılda (Ocak 2019-Ocak 2020) dış ticaretten alınan vergilerde de artış oldu. Böyle bütçeyi ihtiyat ve tüketimin ayakta tuttuğu görülüyor. Toplam bütçe geliri geçen yıl 96.9 milyar iken bu sene 122.1 milyar lira oldu.

2020 yılı merkezi yönetim bütçe giderleri 2019 ocak ayında 91 milyar 860 milyon lira iken, 2020 ocak ayında yüzde 9,6 artışla 100 milyar 669 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2020 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 95 milyar 461 milyon lira ödeneğin yüzde 9,2’si kullanılmış oldu. Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4 artarak 87 milyar 924 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2019’da yüzde 10 iken, 2020’de yüzde 9,2 olarak hesaplandı.  

Ocakta personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 22,4 artarak 29 milyar 222 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 282 milyar 488 milyon lira ödeneğin yüzde 10,3’ü kullanıldı. Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, ocakta, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13 artışla 4 milyar 918 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 48 milyar 120 milyon lira ödeneğin yüzde 10,2’si kullanılmış oldu. Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 75 milyar 550 milyon lira ödeneğin yüzde 5,4’ü harcandı. Bu ayda yüzde 20 artışla 4 milyar 78 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler ocakta, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18,1 artarak 37 milyar 78 milyon lira oldu.

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, 2019 ocak ayında 96 milyar 951 milyon lira iken, 2020 ocak ayında yüzde 26 artışla 122 milyar 170 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin ocak ayı gerçekleşme oranı 2019’da yüzde 11 iken, geçen ay yüzde 12,8 oldu. Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay 2019’un ocak ayına göre yüzde 21,1 artarak 67 milyar 416 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2019’da yüzde 7,4 geçen ay yüzde 8,6 olarak tespit edildi. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri, yüzde 33,6 yükselerek 53 milyar 375 milyon lira olarak hesaplandı. 

Ali Yıldırım/Karar