Beynimiz göçüyor

Erzurumajans-Teknoloji alanında faaliyet gösterip de elemanını yabancı bir firmaya kaptırmayan Türk şirketi neredeyse yok gibi. 100 binden fazla yazılım elemanına ihtiyacı olan bir ülkenin beyin göçü vermesi dijital dönüşümü riske sokuyor.

Dof Robotics'in sahibi Mustafa Mertçan özellikle Y kuşağının yurt dışında çalışmayı tercih ettiğini ifade ederek mühendis ve yazılımcıların yurt dışı hayali kurduğunu söyledi. Yurt dışına açılan firmalarda bu oranın az olduğuna dikkat çeken Mertçan “Özel sektördeki çalışanların tümü yurt dışında çalışmaya meraklı. Bunlar genelde 1990 sonrası doğmuş kişiler. Onları anlayıp iyi imkanlar sunmalıyız. Şirketler çalışanlarını yurt dışı görevi vermeli. Fuarlara göndersinler mesela. O zaman engelleyebiliriz” dedi.

ABD'deki ofislerinde yabancı mühendisleri çalıştırdıklarını anlatan Mertçan “ABD'de ofisimiz olduğu için bizde çalışmak isteyenler de var. Biz ihtiyaçlarını karşılıyoruz. Yurt dışında yaşıyorum hazzını almak istiyorlar. Gençlerin tutkularına cevap verip yurt dışında olma ihtiyaçlarını karşılamak gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) Genel Sekreter Yardımcısı Yılmaz Küçükseyhan Avrupa'da beyin göçünü pazarlayan şirketlerin bulunduğunu belirterek Hollandalı ASML şirketini örnek gösterdi. Küçükseyhan, “ASML şirketi bu konuda özellikle ön plana çıkıyor. Bu tür şirketler çalışanlarına ev verebiliyor, iyi bir maaş, tatil ve hatta uçak biletinin parasına kadar her masrafı karşılayabiliyorlar. Bunun dışında sağlanan sosyal imkânlar da çok fazla. ABD'de 3 bin Türk mühendis, bin araştırma görevlisi ve 3 bin 600 doktor var. Buraya giden kişiler maddi açıdan daha iyi şartlar olduğu, kendisine burada kıymet verilmediği, çocuklarının daha iyi bir eğitim alacağı düşüncesi ve buradaki imkânlar yetersiz olduğu gerekçesiyle göç ediyorlar. Tabii politik nedenlerden dolayı da bu göç olabilir” dedi.

Türkiye'nin en büyük yazılım şirketlerinin biri olan Etiya'nın CEO'su Aslan Doğan, sadece ABD gibi ülkelere değil, Çekya, Estonya ve Romanya gibi ülkelere de Türkiye'den beyin göçü olduğunu söyledi. Yazılımın evrensel bir dil olduğunu ifade eden Doğan, “Dünyanın her yerinde dijitalleşme ile ilgili bir iş gücüne ihtiyaç var. Bu kaynaklar dünyanın her yerinde çalışabilir. Şirketlerin maalesef finansal yapıları güçlü olmadığı için iyi kaynakları elinde tutamıyor. Yabancı ülkeler finansal olarak daha iyi şartlar sunuyor. Firmaların elinde tutabilmeleri için şartlarını finansal anlamda iyi şartlar sunması ve yurt dışına açılması gerekiyor. Özellikle iç pazara yönelen firmalarda daha fazla göç veriyor” dedi.

Endüstri 4.0 ve 5G devrimi ile daha fazla yazılımcıya ihtiyaç duyulacağına dikkat çeken Doğan, “Şu an IT sektörü iki kat daha büyük potansiyele sahip. Yazılım sektörünün stratejik bir alan olarak ele alınması gerekiyor. Dijitalleşmedeki stratejik oyuncuların tanımlanması gerekiyor. Teşviklerin kullanımı sınırlı maalesef. Teşvik AR-GE yapan ve bu ürünleri satan firmalara verilmeli. Startupların finansman ihtiyaçlarının acilen karşılanması gerekiyor. Bir startup desteği 6 ay ya da 1 yıl sonra alabiliyor. Mevcut bankacılık yapısı çok yavaş ve ihtiyaç duyulan finansmanı sağlamakta yetersiz kalıyor. Teknobank ile bu hızlandırılabilir. Eğer dijital dönüşümü yapamaz isek bunu yapanlar yurt dışından ürünleriyle ülkemize gelir ve pazarı ele geçirirler” diye konuştu.

Yazılım Sanayicileri Derneği (YASAD) Başkanı Doğan Ufuk Güneş yazılım mühendislerine dünyanın her yerinde ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekerek Türkiye'nin de bu alanda beyin göçü verdiğini söyledi. Türk mühendislerin özellikle ABD, İngiltere Almanya ve Hollanda gibi ülkeleri tercih ettiğini dile getiren Güneş şöyle konuştu: “Yazılımcılar aslında teknolojinin sinir uçlarını oluşturuyor. Dolayısıyla talep de çok. Firmalardan çok sayıda şikayet alıyoruz. İyi yazılımcıları ellerinde tutmakta zorlanıyorlar. Savunma sanayi, finansal teknolojiler ve yapay zeka alanında sıkıntı var. Girişimcilik eko sistemi daha hızlı harekete edebilecek bir yapıya kavuşturulmalı. Yoksa beyin göçü devam edecek.”

Finansal teknolojiler alanında faaliyet gösteren Ödeal'ın CEO'su Fevzi Güngör firma olarak yazılımcıları ellerinde tutmakta zorluk çektiklerini belirterek “Biz 4 yıllık bir firmayız. On çalışanımız var. Bunlardan sekizi Avrupa ülkelerine gitti. Dördü teknik müdür dördü de uzman seviyesinde çalışandı. Hepsi mühendis ve yazılımcıydı. Yerlerine yenilerini istihdam etmek zorunda kaldık. Daha çok Almanya'ya gidiyorlar” diye konuştu. Beyin göçünün iki temel sebebi olduğunu ifade eden Güngör, “Birincisi hiç kuşkusuz ekonomik sebepler. Burada aldıkları maaşın 4-5 katını alıyorlar. İkinci sebep ise ülkenin yaşadığı gerginlikler. Teknoloji şirketi olup da yurt dışına göç vermeyen firma neredeyse yok gibi” dedi.