'Çekirdek Erzurum' ortaya çıkıyor

Erzurumajans-Medeniyetlere beşiklik eden Erzurum için ilk kez 'Koruma Amaçlı İmar Planı' hazırlandı. Arkeolojik SİT alanları Kafkasyalı Kurmay Yüzbaşı Fuat Bey'in 111 yıl önce çizdiği Erzurum haritası sayesinde belirlendi.

6 bin 500 yıllık geçmişiyle medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Erzurum için ilk kez Koruma Amaçlı İmar Planı (KAİP) hazırlandı. Kente açık hava müzesi niteliği kazandıran eserlere sahip olmasına rağmen yüz yıllardır yapılan imar katliamları nedeniyle tarihi dokusu neredeyse yok olmak üzere olan Erzurum, bu yeni imar planı sayesinde bambaşka bir görüntüye kavuşacak. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından adeta santim santim incelenerek hazırlanan KAİP, Yeğen Ağa Mahallesinden Recep Akdağ Caddesine, Karaköse Mahallesinden Yakutiye Medresesi'ne kadar olan ve 'çekirdek Erzurum' olarak nitelendirilen bölgeyi kapsadı.

Fuat Bey'in haritasından yararlanıldı

Bir yıl süren çalışmalar sonucu ortaya çıkarılan Koruma Amaçlı İmar Planı hazırlanırken tarihi kaynaklardan yararlanıldı. Bunların başında da tam 111 yıl önce Kafkasyalı Kurmay Yüzbaşı Fuat Bey'in çizdiği Erzurum haritası geldi. Bir asır önceki Erzurum'un durumunu, tarihi eserlerin yerlerini, eğitim, inanç, zanaat, ziraat gibi konuların ele alındığı harita sayesinde 100 yıl sonra tarihi kalenin sur izleri takip edildi ve arkeolojik SİT alanları belirlendi.

"Çok önemli bir belge"

Bir asır sonrasına ışık tutan Fuat Bey'in haritasıyla ilgili olarak Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Yurttaş da 2000 yılında Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi'nde bir çalışma yapmış ve "Şablonlar, harita kenarlarında verilen listelerin baş kısımlarına, yapı tipine uygun bir tarzda şematik olarak çizilmiştir. İşaretlenen yapıları, günümüzdeki tarihi eserlerle karşılaştırdığımızda, yerlerinin doğru belirlendiği görülmektedir. Bu da haritanın iyi bir gözlem ve ölçüm sonucu çizildiğini ortaya koymaktadır. O yıllardaki Erzurum'u net bir şekilde ortaya koyan bu harita çok önemli bir belgedir. Bu tür belgelerin incelenmesi, tanıtılması, gelecekte daha sağlıklı yapılanmaya ve de tarihimizi daha iyi tanımaya vesile olacaktır" ifadelerini kullanmıştı.

Ticari alanlar da düşünüldü

Tüm ölçeklerin en ince ayrıntısına kadar düşünülerek hazırlandığı planda yeni konut alanları 6/50 ölçeğinde yani tescil edilmiş Erzurum evleri yüksekliğini aşamayacak. Ayrıca bu bölgelerde oluşturulabilecek tüm yapılaşmalar Erzurum evi tipolojisinde hazırlanacak. Park ve rekreasyon alanları ile turizm rotasının da belirlendiği KAİP de yürüme yolu projesi de detaylarıyla çalışmadaki yerini aldı. 'Çekirdek Erzurum'un tarihi dokusu nedeniyle turizm cazibe merkezi olabilmesi için hazırlanan imar planında yeteri kadar ticari alanlar içinde yer ayrıldı.

Erzurum hakkında

Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük kentlerinden biri olan Erzurum'un MÖ 4900 yıllarında kurulduğu kabul edilmektedir. Tarihi kaynaklarda M.S. 422 yılında Bizanslıların Erzurum yakınlarında 'Theodosiopolis' şehrini kurdukları, 633 yılında bu bölgenin Ömer bin Hattab tarafından fethedildiği ve Müslümanların eline geçmesinin ardından bölgenin nüfusu çok sürede hızla artarak ve 200 bin olduğu belirtilmektedir. Döneminde dünyanın büyük şehirleri arasında yer alan Erzurum ilerleyen yıllarda Bizanslılar tarafından geri aldılar. Selçuklu Sultanı Alparslan'ın 1071 yılında Malazgirt zaferinde Bizans'ı yenerek ederek Erzurum 'u fethetmesinin ardından Anadolu'da ilk Türk Beylerbeyliği olan Saltukoğulları Beyliği kuruldu. Erzurum 1202 yılına kadar Saltuklular Beyliğinin başkenti oldu. 1514 yılında Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim Erzurum 'u fethetti ancak daha sonra Kanuni Sultan Süleyman döneminde Erzurum Osmanlı toprağına katıldı. Erzurum Osmanlı İmparatorluğu döneminde bir eyâlet merkezi olarak çok gelişti. Trabzon ? Tebriz ticaret yolu üzerinde olması ve kalesinden dolayı serhat şehri statüsüne sahip oluşu, Erzurum 'u, Osmanlıların İran'a yaptığı seferlerin askeri üssü konumuna getirdi ve günden güne gelişerek; ticaret, kültür, sanat, sanayi ve askeri merkez haline geldi.