'Vatandaş doğalgazı, fatura vatandaşı yakıyor'

Erzurumajans-İstanbul'un sisi pek ünlüdür. Sis bazı günler kentin büyük bir bölümünü öyle bir örter ki; göz gözü görmez. Ancak 90'lı yılların başına kadar kentin, kış aylarında insan icadı bir belası daha vardı; hava kirliliği. Yeşilçam'ın siyah beyaz ve bulanık renkli döneminden kalan filmlerdeki pus, aslında kentin üzerine çöken kömür dumanıydı. Eyüp tepelerinde, o ağacın altına yaslanan sevgililerin sonbahar ve kış aylarındaki buluşmasına beyaz perdede bakanlar, kentin üzerine sinen kömür kokusunu hissedemiyordu ama yedi tepeli kentin bin bir ağaç kokusu kara elmasa yenilmişti.. Sonra doğalgaz geldi yoğun kömür dumanı yok oldu. Kent kış aylarında yine hava kirliği yaşıyor elbette. Ancak bugünlere kötünün iyisi demek lazım.

Doğalgaz şampiyonu İstanbul İstanbul

Türkiye'nin en büyük doğalgaz tüketen kenti. İstanbul'da 6 milyonu aşkın abone var. Yeraltını saran doğalgaz şebekesi 17 bin kilometre uzunluğunda. Bu hat Edirne-Kars arasını 9 kez kat edebilecek bir mesafe... İstanbul doğalgazı diğer illere göre daha pahalı tüketiyor. Doğalgazın metreküp fiyatı 1.087 lira... Diyelim 80- 90 metrekarelik bir evde oturuyorsunuz. Kombiyi ekonomik kabul edilen 40 derece ayarlarsanız ayda yaklaşık 300 metreküp doğalgaz yakarsınız. Bu da ayda yaklaşık 400 lira demek?Çarp kış aylarıyla 2 bin lira yakıt parası ortaya çıkıverir. Şimdi dar gelirli ve orta halli İstanbullu, bir yandan doğalgazdan tasarrufu düşünürken, artan ödemeleri nasıl yapacağının derdinde. İGDAŞ'da abonelerine, faturalarını kredi kartlarıyla ''vade farksız'' 3 taksitte ödeme imkanı sundu. Bankalar da tarihlerinde ilk kez doğalgaz ödeme kampanyalarına yoğunlaştılar.

Yaz aylarında terletebilir

Doğalgazı kullanacaksan, ödeyeceksin. Ödemezsen gazın kesilir. Kaçak kullanımı en zor yakıt bu aynı zamanda.. Kışın az ödersen, yaz aylarına sarkar, yaz tatili hayalini bile sonlandırabilir.Yani yaz mevsimi daha bir kavurucu hale gelebilir.

Vatandaş ne diyor?..

Acaba vatandaş artan doğalgaz tüketimi ve taksit için ne düşünüyor diye yola çıktım. İstanbul'un yoksulu bol, sessiz çoğunluğun mekanlarını tercih edeyim dedim. Kasımpaşa ve Okmeydanı'ndaki bazı semtlere daldım. Kaptan Paşa Mahallesinde 4 katlı bir apartmanda ev sahibi olan Sevim-Mustafa Avcı çifti en sıra dışı çözümü bulmuşlar. Mustafa bey (55) yıllarca esnaflık yapmış ama hastalanmış iş yerini kapatmış. Emekli de değil. Rize'deki çaylıktan gelenle idare ediyorlar.. Avcı çifti doğalgaz kombisini tamamen kapatmış, elektrikli sobayla ısınıyorlar. Cesaretimi toplayarak "Elektik kaçak mı?" diye soruyorum. Mustafa Avcı "Olur mu? Ben esnafken vergimi kuruşuna kadar öderdim. Bakma, devlet bize sahip çıkıp emeklilik hakkımı vermiyor ama ben kaçak maçak bilmem" diyor. Eşi Sevim hanım (46) da "Bizde çoluk çocuk yok. Sadece bir odayı ısıtıyoruz. Burada yatıp kalkıyoruz. Elektrik Sobasını da ara sıra yakıyoruz. Bize yetiyor" diye araya giriyor. Havva hanım dertli mi dertli. Mutfakta sıcak su ihtiyacını soruyorum. O sadece kendinin değil apartmanın, mahallesinin sorunlarını anlatıyor.

'Baca çekse sobayı kuracağım'

"Hayat çok pahalı. Bak ben sana kapımı açtım, konuşuyoruz. Ama burada kimse yabancıya kapısını açmaz. Hırsızı var, uğursuzu var. Burada çoğu ev artık doğalgazı az kullanıyor, sobalar kuruldu çoğunda. Benim evin bacasında bir arıza var. Baca çekse, hemen sobayı kuracağım". Ve Havva Karadağ'ın (53) kapısını çalıyoruz. Evde çocuk sayısı fazla, hem kombi çalışıyor, hem de soba yanıyor. Torunlarına bakan Havva hanım Aralık ayı için gelen doğalgaz faturasını gösteriyor. 300 liraya dayanmış. "Ocak ayı daha çok gelir" diyorum, hemen ekliyor; "Artık oğlum taksitle öder." Kışın yakıp yazın ödemenin zorluğuna gireyim dedim ama lafı ağzımdan aldı. "Ne tatili. İş olsun da çalışsınlar. İstanbul'da yaşıyorsan, parayı düşüneceksin." Hayata bu kadar gerçekçi bir yaklaşım karşısında diyecek söz bulamıyorum.

'Gazı idareli kullanacaksın'

Kömür ve doğalgazın kardeşliğini öğrendikten sonra semtin tek motosiklet tamircisi Hasan Purelteni (51) ile sohbet ediyoruz. "Ben de soba kullanıyorum ama doğalgazdan vazgeçmem. Gazı idareli kullanmayı bileceksin. Önce elin, sonra cebin yanar" diyor. Son noktayı koyan Okmeydanı'ndaki oto kaporta ustası Erdoğan Gül (66) oluyor. "Evlerimize doğalgaz bağlandığında düğün bayram ettik. Kış aylarında bir kömür kokusu olurdu üzerimizde. Temizdi ucuzdu derken, şimdi ateş pahası oldu. Yaksan bir dert. Kapatsan bir dert.. Şimdi pahalı diyoruz ama ya birileri vanayı kapatırsa, gazsız kalırsak. Siz asıl buna bakın.."

Mehmet Koçak: Kömür yardımı yapılıyor

Dışarıda Havva hanımın oğlu Kasımpaşa futbol takımının taraftar grubundan Mehmet Koçak (23) adlı delikanlı ile yüz yüze geliyorum. Mahallenin genç abisi olarak "Ne yaptığımızı?" soruyor. Cevabını alınca da hiç durmadan konuşuyor. "Abi, geçenlerde eski mobilyaları kırıp bir kadıncağıza verdim. Devlet baba zaten burada kömür dağıtıyor. Kömür de yakılıyor, doğal gaz da.."

Cengiz ERDİL/Yeni Yüzyıl Gazetesi